Cơ hội để doanh nghiệp chuyển đổi cơ cấu xuất nhập khẩu

Trong trường hợp quan hệ thương mại giữa Việt Nam và Trung Quốc diễn biến theo chiều hướng xấu, trong ngắn hạn không thể tránh khỏi hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp (DN) nói riêng và tình hình xuất nhập khẩu của TPHCM bị ảnh hưởng; tuy nhiên, trong trung và dài hạn, đây cũng là cơ hội để DN và thành phố tái cấu trúc lại thị trường xuất nhập khẩu, nâng cao nội lực, tăng cường khả năng cạnh tranh.

Giám đốc Sở Công Thương TPHCM Lê Văn Khoa báo cáo tại kỳ họp thứ 14 HĐND TPHCM khóa VIII.     Ảnh: Lao Động

 

Báo cáo tại kỳ họp thứ 14 HĐND TPHCM khóa VIII gần đây, Giám đốc Sở Công Thương TP Lê Văn Khoa cho biết 6 tháng đầu năm 2014, kim ngạch xuất khẩu của DN TPHCM vào Trung Quốc đạt 1,04 tỷ USD, giảm 2,5% so với cùng kỳ, chiếm tỷ trọng 0,45% trong cơ cấu kim ngạch xuất khẩu của thành phố và khoảng 14,4% của cả nước vào thị trường này. Các mặt hàng xuất khẩu vào Trung Quốc chủ yếu là máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện; gạo; rau quả…

Cũng trong 6 tháng đầu năm 2014, kim ngạch nhập khẩu của DN thành phố từ Trung Quốc đạt 3,04 tỷ USD, tăng 16% so với cùng kỳ, chiếm tỷ trọng 24,4% trong cơ cấu kim ngạch nhập khẩu của TPHCM và khoảng 14,8% của cả nước từ thị trường này. Các mặt hàng nhập khẩu chủ yếu là vải các loại; máy móc, thiết bị, dụng cụ và phụ tùng; máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện; sắt thép…

Trung Quốc hiện vẫn là thị trường nhập khẩu lớn nhất của DN thành phố, tiếp theo là Singapore (chiếm 10%), Đài Loan (7,2%), Nhật Bản (6,5%), Thái Lan (6,5%), Hàn Quốc (6,4%), Malaysia (5,4%).

 

Kim ngạch xuất khẩu TPHCM năm 2014 sẽ giảm 310 triệu USD

Trong trường hợp quan hệ thương mại giữa Việt Nam và Trung Quốc diễn biến theo chiều hướng xấu, trong ngắn hạn không thể tránh khỏi hoạt động sản xuất, kinh doanh của DN nói riêng và tình hình xuất nhập khẩu của TPHCM bị ảnh hưởng, ông Khoa nhận định.

Đối với các mặt hàng xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc mà không phụ thuộc vào nguyên liệu đầu vào từ Trung Quốc như gạo, rau quả, cao su, thủy hải sản…, kim ngạch xuất khẩu sang thị trường này chiếm tỷ trọng khoảng 2,5% kim ngạch xuất khẩu chung của TPHCM (khoảng 750 triệu USD). Theo tính toán, để chuyển đổi thị trường xuất khẩu trong giai đoạn đầu làm tăng chi phí nên xuất khẩu trong ngắn hạn sẽ sụt giảm khoảng 15-20%, tức là 150 triệu USD.

Đối với các mặt hàng xuất khẩu mà nguyên liệu đầu vào được nhập khẩu từ thị trường Trung Quốc như dệt may, da giày… đang chiếm tỷ trọng 36% trong kim ngạch xuất khẩu của thành phố; trong trường hợp DN phải nhập khẩu nguyên liệu ở thị trường khác, thì chi phí nguyên liệu đầu vào tăng 10% và theo tính toán của các chuyên gia kinh tế thì kim ngạch xuất khẩu giảm khoảng 10% của từng mặt hàng, nhưng mức độ ảnh hưởng này chỉ tác động trực tiếp lên 30% sản phẩm xuất khẩu của những mặt hàng có nguyên liệu phụ thuộc, do 70% còn lại đã chủ động được nguồn nguyên liệu. Theo đó, 6 tháng cuối năm 2014 sẽ làm giảm 0,52% kim ngạch xuất khẩu chung của thành phố, tức là khoảng 160 triệu USD.

Do vậy, trong trường hợp xấu nhất thì kim ngạch xuất khẩu của TPHCM năm 2014 bị sụt giảm 310 triệu USD theo như dự kiến, chiếm 1,03% kim ngạch xuất khẩu, tốc độ tăng trưởng xuất khẩu sẽ sụt giảm 1,3 điểm phần trăm, tức là tăng 8,7% so với năm 2013. Tuy nhiên, nếu TPHCM nói riêng và Chính phủ nói chung thực hiện đồng bộ các giải pháp trong thời điểm hiện nay thì mức độ ảnh hưởng sẽ nhỏ hơn.

 

Cơ hội đầu tư máy móc thiết bị tiên tiến

Tuy bị ảnh hưởng trong ngắn hạn, nhưng về trung và dài hạn, đây cũng là cơ hội để DN và TPHCM tái cấu trúc lại thị trường xuất nhập khẩu, nâng cao nội lực, tăng cường khả năng cạnh tranh, ông Khoa nhận xét.

Đối với các mặt hàng có tỷ trọng cao ở thị trường Trung Quốc, Giám đốc Sở Công Thương cho biết giai đoạn này cũng là cơ hội để DN chuyển đổi thị trường, đa dạng hóa thị trường xuất nhập khẩu, tránh trường hợp “bỏ trứng vào một rổ”. Hiện tại, nhiều DN đã và đang xây dựng các phương án chủ động đa dạng hóa thị trường, nhất là thị trường nhập khẩu nguyên phụ liệu.

Cũng theo ông Khoa, trong thời gian qua, hoạt động đầu tư máy móc thiết bị, nhà xưởng để sản xuất, đa phần các DN đều nhập khẩu từ thị trường Trung Quốc, nhất là các DN vừa và nhỏ do quy mô vốn ít; nhưng máy móc thiết bị giá rẻ của Trung Quốc thường có công nghệ thấp hoặc lạc hậu. Hệ quả là sản phẩm sản xuất từ các máy móc thiết bị này thường không mang lại hiệu quả kinh tế cao, khả năng cạnh tranh trên thị trường thấp. Do vậy, các chuyên gia đánh giá nếu nhập khẩu máy móc thiết bị có công nghệ tiên tiến, công nghệ cao tuy giá cả có mắc hơn nhưng hiệu quả kinh tế cao, tuổi thọ kéo dài. Đây cũng là cơ hội để DN chuyển đổi đầu tư máy móc thiết bị tiên tiến, công nghệ cao; đặc biệt nếu có chính sách hỗ trợ từ phía nhà nước thì quá trình chuyển đổi này sẽ diễn ra nhanh chóng.

Trước thực trạng hoạt động sản xuất phụ thuộc khá lớn vào nguồn nguyên liệu nhập khẩu, nhất là từ thị trường Trung Quốc, đây là thời điểm DN và Nhà nước cùng phối hợp để đầu tư sản xuất nguyên phụ liệu, phát triển công nghiệp hỗ trợ; đặc biệt việc đón đầu cơ hội về thuế suất ưu đãi theo Hiệp định đối tác kinh tế chiến lược xuyên Thái Bình Dương (TPP). Để được hưởng ưu đãi thuế suất theo TPP, yêu cầu quy tắc xuất xứ cao, trong khi đó Trung Quốc chưa tham gia Hiệp định này. Đây chính là cơ hội để Nhà nước hỗ trợ DN tăng cường nội lực, chủ động hơn về nguồn nguyên liệu phục vụ sản xuất, đẩy nhanh tiến trình phát triển công nghiệp hỗ trợ, ông Khoa nhấn mạnh.

 

Minh Thư