Hàng chục ha đất dự án Công viên Lịch sử - Văn hóa dân tộc bị chiếm dụng

Kho bãi của công ty CP Tiếp vận Mê Kông đang chứa hàng nghìn m2 gỗ.

“Phớt lơ” cả Kết luận thanh tra

Theo báo cáo của Ban quản lý Công viên lịch sử - Văn hóa dân tộc, đến tháng 8/2019 đã thực hiện bồi thường giải phóng mặt bằng đạt trên 90% toàn DA (trong đó, trên địa bàn TPHCM đạt 91%, địa bàn tỉnh Bình Dương đạt 85%). Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại một số người dân, doanh nghiệp chưa chấp hành việc thu hồi và bàn giao mặt bằng, bao gồm 288 hộ dân, một số cơ sở tôn giáo đang chờ chính sách đền bù thuộc địa bàn quận 9 và bảy hộ dân mặt tiền đường Xa lộ Hà Nội thuộc tỉnh Bình Dương.

Trong đó, công tác quản lý đất đai gặp nhiều khó khăn, nguyên nhân cốt lõi là các đối tượng tham gia lấn chiếm và 288 hộ dân chưa bàn giao mặt bằng (đã đủ chính sách bồi thường giải tỏa và tái định cư), các đơn vị thuê mướn (19 trường hợp) khả năng có sự đan xen với nhau vì mục đích lợi ích riêng, tạo áp lực lên chính quyền các cấp với hình thức khiếu kiện đông người, tạo cớ. Vị trí chiếm dụng chủ yếu tập trung tại khu vực đường Nguyễn Xiển, đường 11, đường Hàng Tre và khu vực bờ sông Đồng Nai.

Trước thực trạng lấn chiếm và không thực hiện việc trả lại mặt bằng tại DA, tháng 7/2018 Thanh tra TPHCM đã có kết luận số 25/KL-TTTP-P5 về việc thanh tra công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng và quản lý, sử dụng đất đai thuộc DA Công viên Lịch sử - Văn hóa dân tộc. Kết luận thanh tra đã chỉ ra hàng loạt những vấn đề tồn tại, vướng mắc liên quan về công tác bồi thường giải phóng mặt bằng, tái định cư và giải quyết khiếu nại; Việc quản lý, sử dụng đất đã thu hồi để thực hiện DA.

Theo kết luận thanh tra, tính đến ngày 31/12/2017, Trung tâm Đầu tư và Phát triển Công viên Lich sử - Văn hóa dân tộc ký kết 19 hợp đồng với 15 đơn vị, trong đó đa số là hợp đồng thuê mặt bằng, có một số hợp đồng với tiêu đề là Hợp đồng hợp tác đầu tư nhưng thực chất là thuê mặt bằng. Tổng diện tích của 19 hợp đồng là hơn 354.692 m2 (hơn 35,4 ha).

Qua xác minh hiện trạng tại biên bản ngày 20/3/2018, Thanh tra đã ghi nhận có 10 mặt bằng cho thuê có thời hạn một năm đến năm năm. Trong đó hiện trạng khu đất Công ty TNHH MTV phát triển Nông nghiệp Kỹ thuật cao Trang trại Việt thuê có hai căn nhà tường, mái tôn; hiện trạng khu đất Công ty TNHH Công trình giao thông Sài Gòn thuê có một căn nhà cấp 4, diện tích 20m x 30m, dùng làm nhà điều hành; hiện trạng khu đất Công ty TNHH gỗ Duy Dương thuê có một nhà khu sắt tiền chế, mái tôn vách tôn 700m2…

Ngoài ra, tại DA đã có 24 trường hợp lấn chiếm mặt bằng sử dụng trái phép với tổng diện tích hơn 46.173 m2 (hơn 4,6 ha) để kinh doanh quán cà phê, giải khát, quán ăn, bãi xe cơ giới chuyên dùng, xe container, garage sửa xe… Theo Ban quản lý DA, đây là phần đất đã bồi thường, giải phóng mặt bằng và đã nhận bàn giao từ UBND quận 9 và không khai thác cho thuê nhưng bị chiếm dụng trái phép nhiều năm nhưng chậm được xử lý, khắc phục.

Ngay trước thời điểm thanh tra đã có hai doanh nghiệp đã bị UBND phường Long Bình lập biên bản xử phạt hành chính về hoạt động xây dựng không phép. Hai doanh nghiệp đã nộp phạt nhưng chưa tháo dỡ công trình vi phạm.

Sau khi có kết luận thanh tra, Ban quản lý DA đã đẩy mạnh việc tuyên truyền vận động, xây dựng tường rào, đào mương, cắm biển cảnh báo…nhưng người dân vẫn phá rào, mở lối đi khác. Bên cạnh đó, đến tháng 8/2018, Ban quản lý DA đã triển khai các biện pháp kiên quyết để thực hiện thanh lý hợp đồng cho thuê đối với 19 trường hợp sai phạm theo kết luận thanh tra. Tuy vậy, hiện vẫn còn chín trường hợp vẫn còn vướng mắc trong việc thanh lý hợp đồng và bàn giao lại mặt bằng cho Ban quản lý DA. Nhiều trường hợp đã hết hạn hợp đồng từ cuối năm 2018 nhưng vẫn chiếm dụng đất sử dụng trái phép và cho thuê lại đất để kiếm lời.

Bến thủy nội địa Long Phú 1 hiện vẫn hoạt động.

Ngang nhiên chiếm dụng hàng chục ha đất công

Thực tế, đến thời điểm hiện tại vẫn còn 294 hộ dân, tổ chức nằm trong khuôn viên DA Công viên lịch sử - Văn hóa dân tộc không thực hiện bàn giao mặt bằng. Trong đó, có nhiều mặt bằng bị lấn chiếm hoặc tái chiếm sau khi có kết luận Thanh tra số số 25/KL-TTTP-P5.

Ngay đối với 19 hợp đồng cho doanh nghiệp thuê đất thì chỉ có năm hợp đồng được thanh lý và bàn giao mặt bằng; hai hợp đồng thanh lý và thống nhất bàn giao mặt bằng gồm Công ty Sài Gòn Đông Dương và Công ty Sỹ Đăng; Tám hợp đồng thanh lý chưa bàn giao mặt bằng; bốn trường hợp không chấp hành thanh lý hợp đồng và bàn giao mặt bằng.

Có những trường hợp nhiều lần được Ban quản lý DA, UBND phường Long Bình, UBND quận 9 mời lên làm việc nhưng vẫn không chịu trả mặt bằng. Như trường hợp ông Lê Hoài Sơn lấn chiếm 2.000 m2 đất tại vị trí một phần thửa đất số 6, tờ bản đồ số 46, thuộc Công viên lịch sử - Văn hóa dân tộc đã bị UBND phường lập biên bản xử phạt hành chính nhưng vẫn không nộp phạt mà vẫn tái chiếm sử dụng.

Một vấn đề đặt ra là: Những tổ chức, cá nhân là ai mà ngang nhiêm chiếm dụng đất công tại Công viên lịch sử - Văn hóa dân tộc ?.

Trong vai những người đi thuê lại mặt bằng để kinh doanh trong khuôn viên Công viên lịch sử - Văn hóa dân tộc. Tại đây, chúng tôi thấy được rất nhiều những mặt bằng đang bị các doanh nghiệp, cá nhân lấn chiếm (kể cả mặt bằng chấm dứt hợp đồng thuê từ cuối năm 2018) vẫn hoạt động kinh doanh bình thường. Nhiều điểm hoạt động kinh doanh trong các nhóm ngành hoạt động có điều kiện như kinh doanh gỗ, bãi cát và đá xây dựng… Trong đó, trường hợp Công ty CP tiếp vận Mê Kông với diện tích cho thuê là 2,6 ha, thời hạn trong vòng một năm (hết hạn hợp đồng thuê ngày 31/12/2018) và năm 2019 các cấp chính quyền bốn lần mời lên làm việc nhưng đến nay vẫn cố tình trì hoãn, kéo dài thời gian bàn giao mặt bằng.

Thậm chí, đơn vị này còn đang tiếp tục tìm kiếm đối tác để cho thuê lại mặt bằng kinh doanh tại vị trí đất đang lấn chiếm. Theo quan sát của chúng tôi, tại thời điểm giữa tháng 5/2020 tại kho bãi của Công ty CP tiếp vận Mê Kông đang chứa hàng nghìn m2 khối gỗ lớn.

Tương tự, trường hợp trong khuôn viên đất của ông Lê Hoài Sơn lấn chiếm chúng tôi thấy được hàng chục container phơi bầy công khai với các loại cây gỗ lớn được tập kết ở đây.  

Ở đây, có thể dễ dàng nhận thấy là với những điều kiện hoạt động theo dạng lấn chiếm mặt bằng thì chắc chắn thiếu các điều kiện để kinh doanh như giấy phép đăng ký kinh doanh nhưng các cơ sở tư nhân, doanh nghiệp này vẫn đang tồn tại và công khai hoạt động trong một thời gian dài. Vậy những loại hàng hóa tại các kho bãi nêu trên liệu có phải là hàng buôn lậu, hàng gian… và chỉ có cơ quan chức năng vào cuộc kiểm tra mới có thể thấy rõ (?).

Trong khi đó, nhiều trường hợp đang thể hiện sự cố tình bất hợp tác và có biểu hiện chống đối trong thực hiện theo kết luận của Thanh tra. Cụ thể, như Công ty TNHH Đầu tư sản xuất thương mại Ngọc Thành với diện tích thuê là 2,2 ha, thời hạn thuê sáu tháng (hết hạn hợp đồng ngày 31/12/2018), cơ quan chức năng đã bốn lần mời lên làm việc nhưng đều vắng mặt và không có phản hổi, không chịu bàn giao mặt bằng. Đây là doanh nghiệp hoạt động kinh doanh bến thủy nội địa và liên quan trực tiếp đến giấy phép hoạt động kinh doanh của Công ty TNHH Lê Vũ có địa chỉ số 34B ấp cầu Ông Tám, phường Long Bình, quận 9.

Ngày 20/8/2019, Sở Giao thông vận tải TPHCM đã có Quyết định số 3833/QĐ-SGTVT về việc đình chỉ hoạt động bến thủy nội địa Long Phú 1 trên sông Đồng Nai thuộc phường Long Bình quận 9 của Công ty TNHH Long Vũ. Với lý do: Giấy phép hoạt động bến thủy nội địa đã hết hạn; Ý kiến không cấp lại giấy phép bến thủy nội địa Ngọc Thành của UBND quận 9 tại Công văn số 651/UBND-QLĐT ngày 15/3/2019. Theo điều 2 của Quyết định này: Xóa tên bến thủy nội địa Long Phú 1 thuộc phường Long Bình của Công ty TNHH Lê Vũ trong danh mục cảng, bến thủy nội địa lưu giữ tại bộ phận quản lý cảng, bến thủy nội địa của Sở Giao thông vận tải. Tuy vậy, đến nay bến thủy nội địa Long Phú 1 vẫn ngang nhiên hoạt động.

Ngọc Tấn