Nghệ sĩ nói xấu nhau: Các tổ chức nghề nghiệp đang ở đâu?

Mạng xã hội đang có sức ảnh hưởng ngày càng lớn trong đời sống hiện đại, nhưng văn hóa sử dụng thì không phải ai cũng biết.

TS. Lý Tùng Hiếu, giảng viên Khoa Văn hóa học, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn - Đại học Quốc gia TPHCM đặt câu hỏi trên khi trao đổi với Báo Điện tử Chính phủ về những lùm xùm trong văn hóa ứng xử của giới nghệ sĩ hiện nay.

Câu chuyện Hương Giang Idol xúc phạm nghệ sĩ Trung Dân, người mẫu trẻ Trang Trần văng tục chửi mắng nghệ sĩ đàn chị Xuân Hương trên mạng xã hội… mới đây khiến dư luận bức xúc. Những sự kiện trên phản ảnh điều gì thưa ông?

Quan hệ giữa người với người sinh ra những va chạm là chuyện thường ngày. Xuất thân, trình độ, môi trường, giáo dục khác nhau hình thành nên tính cách mỗi người mỗi khác.

Ở TPHCM, Hà Nội là những mảnh đất màu mỡ cho hoạt động văn hóa phát triển. Hàng vạn nghệ sĩ lớn, trẻ, hay đang nhú mầm tài năng phải cạnh tranh quyết liệt để có được sự quan tâm của khán giả. Một người trẻ khó tránh khỏi dằn vặt hoặc hòa mình vào dòng chảy chung hoặc tìm cách phòng thủ trước những sóng gió.

Chính vậy, phát ngôn của những nghệ sĩ trẻ trước nhất là cách phòng vệ bản thân khi có người tấn công. Phản ứng của họ là tấm gương phản ảnh con người họ, và để khán giả soi vào học hỏi. Tấm gương trong đục thế nào là tùy vào lối hành xử văn minh hay thiếu văn hóa của người nghệ sĩ.

Theo ông, giao tiếp ứng xử trong môi trường showbiz có phải đang xuống cấp?

Ở đây có hai mối tương quan trong giao tiếp: với đồng nghiệp và với công chúng. Người nghệ sĩ có mối quan hệ đẹp là người biết tạo ra, giữ gìn và nâng cao thể diện cho nhau trước công chúng.

Quan hệ nghệ sĩ với công chúng là quan hệ cao cả. Nghệ sĩ mang một sứ mệnh dẫn đường, định hướng văn hóa cho dư luận. Những vụ việc này là một tiền lệ xấu xí của giao tiếp ứng xử trong môi trường nghệ thuật.

Thật đáng tiếc khi mối quan hệ nghệ sĩ lại được định đoạt trên mạng xã hội. Những bình luận trên mạng xã hội là ý kiến ẩn danh, không rõ địa chỉ. Ở thế giới đó, người ta có thể bộc lộ hết ý nghĩ, quan điểm, tính cách. Họ thỏa sức văng tục, “ném đá”. Như vậy là vô trách nhiệm.

Có ý kiến cho đây không đơn giản là một vụ lùm xùm thường diễn ra trong môi trường showbiz mà đây là lỗ hổng về văn hóa. Quan điểm của ông như thế nào?

Sự vụ trên nói lên cách phản ứng của người trẻ. Giống như khi thấy một sự việc bất bình, tôi phản ứng và bạn im lặng. Nếu kết quả tốt thì tôi sẽ được ngợi khen là “Lục Vân Tiên”, còn bạn là kẻ thỏa hiệp. Nếu kết quả xấu, tôi sẽ là người thiếu kiềm chế, còn bạn là người tự chủ.

Tính cách tạo nên phản ứng của con người. Và chính họ sẽ chịu trách nhiệm trước tính cách của mình. Hay nói cách khác, người ta có thể “đo tính cách để may số phận”.

Chúng ta đừng vội khen chê, phán xét một vấn đề khi chưa tường minh. Huống hồ đây là mạng xã hội, mọi bình luận có thể là nặc danh. Biết đâu đó là một trong những chiêu trò của bộ phận người trẻ kém đức kém tài.

Vậy theo ông có cách nào để hạn chế việc nói xấu nhau giữa các nghệ sĩ?

Những bạn trẻ như thế chỉ là thứ yếu, như một vết chấm đen trên tờ giấy trắng. Đừng tìm cách xóa vết đen đó đi, nhỡ làm lắm lem trang giấy. Phản ứng như vậy là họ đã tự đào hố chôn mình. Những người xung quanh hãy nhìn vào để điều chỉnh ứng xử của bản thân.

Nghệ sĩ hãy lắng nghe dư luận. Đó là tấm gương phản ảnh về lối sống của nghệ sĩ. Họ nên ý thức bản thân, nghề nghiệp mình theo đuổi có sức ảnh hưởng đến xã hội. Và nắn chỉnh hành vi để thích nghi môi trường nghề nghiệp.

Ở các nước tiên tiến thường có những tổ chức đoàn hội nghề nghiệp, với bộ quy tắc ứng xử được áp dụng triệt để. Họ được liên kết, làm việc chặt chẽ để kịp thời phát hiện, can thiệp và nếu cần thì thẳng tay khai trừ những thành phần có hành vi xấu xí ra khỏi hội đoàn.

Còn ở ta, tôi không hiểu vì sao các tổ chức nghề nghiệp lại khá im ắng trước những sự vụ này. Liên tiếp những hiện tượng tiêu cực trong văn hóa ứng xử nổi cộm của giới nghệ sĩ gần đây chưa được xử lý. Các tổ chức nghề nghiệp ở đâu khi dư luận phản ứng gay gắt như thế?

Trân trọng cám ơn ông!

Đỗ Trường (thực hiện)