Sản phẩm nào có nguy cơ bị EU điều tra phòng vệ thương mại?

22/08/2020 10:00 AM

(Chinhphu.vn) - Từ năm 2010 đến nay Liên minh châu Âu (EU) không áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại đối với hàng hóa từ Việt Nam. Tuy nhiên, khi EVFTA có hiệu lực, cơ hội tiếp cận thị trường tăng lên thì một số mặt hàng của Việt Nam có nhiều nguy cơ bị EU áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại. Cơ hội lớn từ Hiệp định EVFTA: Nỗi lo nguyên liệu của dệt may EVFTA, cuối

Đây là một trong những nội dung quan trọng do Cục Phòng vệ thương mại, Bộ Công thương cung cấp đến các cơ quan truyền thông tại Hội nghị tập huấn, trao đổi thông tin về công tác phòng vệ thương mại trong bối cảnh thực thi Hiệp định thương mại tự do Việt Nam- EU (EVFTA) vừa tổ chức ngày 21/8 tại TPHCM.

Theo thông tin từ Cục Phòng vệ thương mại, về quan hệ thương mại song phương, năm 2019, Việt Nam xuất khẩu sang EU 41,5 tỷ USD và nhập hơn 14 tỷ USD, thặng dư 26,5 tỷ USD, chỉ sau thị trường Hoa Kỳ với 46 tỷ USD.

Dự báo trong vòng 5 năm tới, thặng dư thương mại Việt Nam - EU tăng khoảng 10% mỗi năm, thậm chí trong bối cảnh dịch COVID-19 vẫn đạt 3-5% trong 3 năm tới, đồng nghĩa với việc gây ra thâm hụt thương mại ngày một lớn cho EU, ảnh hưởng đến một số ngành sản xuất trong khối này. Do vậy, EU sẽ gia tăng các biện pháp phòng vệ thương mại với hàng hóa từ Việt Nam.

Những mặt hàng nhiều nguy cơ

Bà Phạm Châu Giang, Phó Cục trưởng Cục Phòng vệ thương mại, cho biết, EU sẽ gia tăng các biện pháp phòng vệ thương mại đối với các mặt hàng có xu hướng cạnh tranh trực tiếp với hàng hóa của các quốc gia thuộc khối. Khi một lô hàng bất kỳ xuất từ Việt Nam bị nghi ngờ đưa vào điều tra dẫn đến kết quả áp thuế trừng phạt thì toàn ngành hàng trong nước sẽ bị ảnh hưởng. Do đó, cơ quan chức năng đã nghiên cứu lịch sử phòng vệ thương mại của EU trong nhiều năm trước và kịch bản tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu của từng ngành hàng vào thị trường EU và dự báo một số nhóm ngành có nguy cơ cao nhất bị áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại.

Theo bà Phạm Châu Giang, EU sẽ gia tăng các biện pháp phòng vệ thương mại với hàng hóa Việt Nam khi EVFTA có hiệu lực. Ảnh: VGP/Băng Tâm

Thứ nhất là nông sản, bởi EU đứng đầu thế giới về các chính sách trợ cấp, bảo hộ nông nghiệp. Bất kỳ mặt hàng nào khi nhập vào EU nếu gây thiệt hại cho người nông dân sở tại thì sẽ bị đưa vào danh sách ưu tiên áp dụng phòng vệ thương mại. Hiện nay nhóm nông sản xuất khẩu sang EU đạt kim ngạch khoảng 3,3 tỷ USD, chủ yếu là sản phẩm thô, gồm café, hạt tiêu, hạt điều… không cạnh tranh trực tiếp hàng hóa cùng loại. Tuy nhiên định hướng xuất khẩu của chúng ta giảm xuất thô, tăng cường xuất hàng tinh chế. Do vậy sắp tới đây các chế phẩm nông sản như sữa của Vinamilk, THtrue Milk khi xuất sang EU có nguy cơ cao nhất bị áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại.

Thứ hai là nhóm giày da đã từng bị áp biện pháp phòng vệ thương mại vào năm 2005. Theo đó, những DN sản xuất giày da quy mô lớn ở nước ta chủ yếu là đầu tư FDI gia công cho các thương hiệu của EU, Hoa Kỳ. Khi bị áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại, mất đi ưu đãi thuế quan, các nhà đầu tư sản xuất giày da có thể di dời nhà máy ra khỏi Việt Nam để lẩn tránh phòng vệ thương mại. Khi đó hậu quả để lại là gánh nặng an sinh xã hội, hàng trăm nghìn người mất việc làm.

Thứ ba là nhóm dệt may. Hiện tại EU đang điều tra chống bán phá giá, chống trợ cấp mặt hàng sợi của nhiều quốc gia. Nước ta hiện vẫn đang nhập khẩu sợi phục vụ sản xuất nhưng dự báo với lợi thế ưu đãi từ EVFTA, Việt Nam có thể sẽ thu hút nhiều nhà đầu tư FDI sản xuất mặt hàng sợi để xuất sang EU, lúc đó sợi sẽ là mặt hàng có nguy cơ cao bị điều tra áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại.

Thứ tư là nhóm mặt hàng thép. Tỉ trọng của nhóm hàng này xuất sang EU không nhiều nhưng có nguy cơ cao vì EU đã áp dụng với các thị trường khác. Thép là mặt hàng được EU ưu tiên bảo hộ chỉ sau nông nghiệp và thực tế EU đã áp dụng tự vệ toàn cầu hạn ngạch thuế quan 25%. Khi biện pháp tự vệ hết hiệu lực, EU có thể sẽ áp dụng phòng vệ trực diện với từng quốc gia bao gồm cả Việt Nam để ngăn chặn hành vi lợi dụng lẩn trốn phòng vệ thương mại từ một số quốc gia khác.

Thứ năm là các ngành hàng đồ gỗ, xe đạp và phụ tùng. Vừa qua Bộ Công thương đã nhận được nhiều đề nghị từ phái đoàn thương mại EU tại Việt Nam. Phía bạn yêu cầu Việt Nam chủ động kiểm tra làm rõ nguồn gốc xuất xứ của một số lô hàng, đồng thời cảnh báo tốc độ tăng trưởng quá nhanh của các nhóm mặt hàng trên vào EU đang gây thiệt hại cho DN trong khối.

Năm 2019 kim ngạch xuất khẩu ngành gỗ của nước ta hơn 6 tỷ USD thì EU là thị trường lớn thứ 3. Có những quốc gia thuộc EU mà nguồn thu GDP chủ yếu từ sản xuất đồ gỗ. Do vậy, trong trường hợp thiệt hại do hàng nhập khẩu, quốc gia đó sẽ kiến nghị EU và liên minh này sẵn sàng đưa ra biện pháp phòng vệ cho cả 25 quốc gia trực thuộc.

Doanh nghiệp cần chủ động

Vụ kiện phòng vệ thương mại gần đây nhất EU áp dụng với hàng Việt Nam vào năm 2005, vụ kiện chống bán phá giá với giày mũ da và sản phẩm này của Việt Nam bị áp thuế trừng phạt 10% đến 2010.

Kể từ đó đến nay EU không áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại trực diện nào với hàng hóa từ Việt Nam mặc dù năm 2012 EU có điều tra chống trợ cấp với sợi từ Việt Nam nhưng kết quả điều tra không áp thuế với chúng ta.

Điều này không có nghĩa chúng ta được phép chủ quan. Bà Phạm Châu Giang cho hay, chỉ vài ngày trước một doanh nghiệp xuất khẩu thép ngỡ ngàng, hoàn toàn không hiểu vì sao khi lô hàng mới nhất cập cảng EU thì bị áp thuế 25%. Bà Giang cho hay, từ năm 2018, EU đã áp dụng phòng vệ tự vệ toàn cầu với thép và Việt Nam có 3 mặt hàng phải chịu hàng rào này, gồm ống thép inox, thép cán nguội, thép mạ. EU áp dụng biện pháp này dưới hình thức hạn ngạch thuế quan theo từng quý. Mỗi quý có một sản lượng nhất định không đánh thuế, nếu vượt hạn ngạch thì bắt đầu đánh thuế 25%.

Khi đưa ra biện pháp phòng vệ trên EU đã công khai thông tin, về phía Bộ Công thương cũng đã thông báo đến hiệp hội ngành thép và các DN xuất khẩu mặt hàng này. Tuy nhiên, bà Phạm Châu Giang cho rằng bản thân các DN khi xuất khẩu hàng hóa không tìm hiểu kỹ các quy định pháp luật, các rào cản, các biện pháp phòng vệ của thị trường sở tại. Ngoài ra, công tác tuyền thông của Bộ Công thương chưa kịp thời và xuyên suốt nên DN đã quên rào cản hạn ngạch thuế quan từ năm 2018 của EU.

Không chỉ với EU, Hoa Kỳ và Ấn Độ là hai thị trường đang có nhiều nhất biện pháp phòng vệ thương mại với hàng hóa từ Việt Nam. Và hiện có gần 200 hàng rào thuế quan như vậy được các quốc gia dựng lên nhằm làm giảm làn sóng hàng Việt Nam đi khắp thế giới.

Bài học từ nhiều vụ kiện cho thấy, trong bất kỳ trường hợp nào cũng cần có sự chủ động tham gia giải quyết vấn đề của doanh nghiệp. Khi đã có đơn khởi kiện mà doanh nghiệp Việt Nam không lên tiếng thì cơ quan công tố nước sở tại sẽ áp dụng mức phạt cao nhất theo đề nghị của nguyên đơn.

Băng Tâm

Top