TPHCM ở nhóm “đội sổ” cả nước về mật độ kết nối giao thông

Quy hoạch phát triển giao thông không hài hòa với sự gia tăng dân số cơ học đang cản trở sự phát triển bền vững và là vấn đề nan giải đối với Chính quyền TPHCM. Ảnh: VGP

Đây là thông tin được Phó Chủ tịch UBND TPHCM Trần Vĩnh Tuyến chia sẻ tại Hội nghị về Quy hoạch Đô thị TPHCM diễn ra hôm nay (ngày 30/10).

Điều chỉnh quy hoạch cũ, làm thêm hạ tầng mới: Nhu cầu cấp thiết

Theo quy hoạch chung đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt từ năm 2010, đô thị TPHCM sẽ có dân số khoảng 10 triệu người vào năm 2025. Tuy nhiên cho tới năm 2018 này, con số xuất hiện thường xuyên và được chấp nhận ở nhiều báo cáo, nghiên cứu và khảo sát thị trường của các định chế, tổ chức trong và ngoài nước đã lên đến 13 triệu người.

Thực tiễn tăng dân số cơ học quá nhanh ấy đang kéo theo vấn nạn tắc đường - tai nạn giao thông, ô nhiễm môi trường, lem nhem bộ mặt đô thị ở những khu dân cư tự phát, thiếu thốn nguồn cung nhà ở đáp ứng nhu cầu, cũng như không gian sinh hoạt văn hóa - giải trí phù hợp…

Thống kê cho thấy hiện mật độ kết nối giao thông của TPHCM đang ở nhóm “đội sổ” cả nước. “Nếu tính theo chuẩn trên 1 km vuông đất phải có tối thiểu 10 km đường giao thông thì TPHCM chỉ đạt được 20% chỉ tiêu, tức 1km vuông đất chỉ mới có hơn 2 km đường”, Phó Chủ tịch UBND TPHCM Trần Vĩnh Tuyến chia sẻ.

Thêm vào đó, kịch bản biến đổi khí hậu quốc gia cập nhật năm 2016 cho thấy: nếu nước biển dâng 5cm và TPHCM không có biện pháp ứng phó thích hợp thì gần 18% diện tích có thể sẽ nằm trong vùng ngập úng. Cùng với điều kiện tự nhiên bất thuận do biến đổi khí hậu và hiện tượng sụt lún ở một số khu vực có nền đất yếu, hệ thống hạ tầng TPHCM đang ngày càng trở nên quá tải.

Vì vậy, trong số 7 chương trình đột phá phát triển kinh tế - xã hội của TPHCM giai đoạn 2016-2020, đã có tới 4 chương trình liên quan đến công tác xây dựng gương mặt đô thị văn minh như: Giảm ùn tắc giao thông - giảm tai nạn giao thông, giảm ngập nước, giảm ô nhiễm môi trường và chỉnh trang - phát triển đô thị. Tuy nhiên, theo bà Nguyễn Thị Thu Hoa, Phó Giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư TPHCM, tổng nguồn vốn cần có để thực hiện “đại kế hoạch” này là 2,1 triệu tỷ đồng. Trong khi đó, ngân sách chỉ có thể “đảm đương” được khoảng 9%.

Với nguồn lực eo hẹp ấy, TPHCM vì vậy vẫn đang phải “gồng mình” trong chiếc áo hạ tầng cũ kỹ và chật chội. Nhu cầu cấp thiết về điều chỉnh quy hoạch đô thị và đầu tư thêm cho hạ tầng khiến Thành phố ngày càng phát đi nhiều hơn những lời kêu gọi khẩn thiết, “hiệu triệu” sự chung sức của mọi nguồn lực xã hội.

Xã hội hóa đầu tư: Kinh nghiệm của những đô thị thành công

Vậy nguồn lực nào để thực hiện những dự án nâng cấp hạ tầng ấy cho TPHCM? “Giật gấu” cũng chỉ đủ “vá vai” nên xã hội hóa vẫn đang là bài học kinh điển về đầu tư hạ tầng của rất nhiều đô thị lớn tại Châu Á trong những thập niên qua như Singapore hay Phố Đông Thượng Hải. TPHCM với đặc trưng văn hóa - kinh tế không quá khác biệt cũng khó có thể là ngoại lệ khi nguồn lực ngân sách có hạn.

Dưới góc nhìn của người tham gia “sản xuất” nguồn cung nhà ở, ông Nguyễn Xuân Quang, chủ tịch Bất động sản Nam Long, cho rằng TPHCM là nơi đang có nhu cầu cực lớn về nhà ở xã hội do đặc thù dân số trẻ và tỷ lệ tăng dân số cơ học lớn. “Nhưng sự ủng hộ tối đa của chính sách còn có khoảng cách lớn so với thực tiễn. Ban đầu nhiều doanh nghiệp rất mặn mà nhưng sau đó nhận ra rằng trình tự thủ tục để được đầu tư, cấp phép xây dựng, duyệt giá đất, duyệt giá bán nhà, duyệt danh sách người được mua nhà… chưa được thông thoáng, dễ dàng để có thể tạo ra nhiều sản phẩm như vậy”.

Thừa nhận quy hoạch đô thị hiện nay chủ yếu mới là mong muốn chủ quan của cơ quan nhà nước, chưa phải là cơ hội cho doanh nghiệp đầu tư; trong quá trình thực hiện cũng chưa xử lý hết các phiền hà, quyền lợi chính đáng của người dân, Phó chủ tịch UBND TPHCM  Trần Vĩnh Tuyến vì vậy đã cho hay TPHCM đang rà soát nhiều vấn đề trước khi điều chỉnh quy hoạch. “Tôi nghĩ quy hoạch mới sau lần điều chỉnh này sẽ là cơ hội để các nhà đầu tư trong và ngoài nước quan tâm. Tất nhiên sẽ kèm theo cả các cải cách về chính sách và thủ tục hành chính”, người đại diện UBND TPHCM khẳng định.

Góp ý sâu hơn cho định hướng điều chỉnh quy hoạch của TPHCM, theo ông Michel Fanni, Giám đốc Phát triển và Cải tiến đô thị của Marne La Vallee - đô thị vệ tinh nằm ngay cửa ngõ phía đông của kinh đô ánh sáng Paris (Pháp), điều quan trọng trong xây dựng đô thị và phát triển hạ tầng là ý chí chính trị rõ ràng, là định vị chiến lược phát triển ở tầm vĩ mô chứ không phải là giải các bài toán về mặt kỹ thuật.

Ví dụ nếu xử lý hiện tượng ùn tắc - tai nạn giao thông thì không chỉ nghĩ tới giải pháp cho di chuyển mà hãy nghĩ tới giao thông “tĩnh”. Tức nếu quy hoạch có thể phân chia đô thị thành nhiều khu chức năng riêng biệt thì nhu cầu di chuyển của các phương tiện giao thông cũng sẽ giảm đi. Tương tự, với thách thức về ngập úng, trước tiên TPHCM phải chọn lấy một chủ trương, hoặc đương đầu, “sống chung với lũ” hoặc tìm kiếm vùng đất khác để xây mới tất cả.

Ngoài ra, trả lời cho băn khoăn về việc làm sao để tích hợp các mục tiêu của thành phố thông minh vào quy hoạch đô thị trong dài hạn, vị chuyên gia trên cũng cho rằng ngay cả Marne La Vallee, từ khi thành lập cách đây nửa thế kỷ, cũng không có một nền tảng công nghệ nào được định hướng một cách rõ ràng. “Mọi thứ được phát triển dưới sự giám sát, quản lý và điều chỉnh đan xen giữa các cơ quan chức năng, ban quản lý đô thị, các viện nghiên cứu và nhiều trường đại học. Từ đó, Marne La Vallee mới kịp thời có hành động và giải pháp phát triển thích ứng với sự tiến hóa của đời sống đô thị”, ông Michel Fanni khẳng định.

Thật vậy, sau gần một thập kỷ hình thành, đã tới lúc quy hoạch hiện hữu của TPHCM cần được xem xét, điều chỉnh lại dựa trên các điều kiện thực tế về xã hội, địa chất, thủy văn ở từng khu vực, cũng như nhu cầu kết nối giao thương, chia sẻ hạ tầng kỹ thuật, giao thông, nguồn cung nhà ở, nhân lực giữa đầu tàu kinh tế cả nước với toàn vùng TPHCM.

Phương Hiền