Đẩy mạnh hợp tác “3 Nhà” phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ

Hội nghị "Thúc đẩy hợp tác 3 Nhà trong lĩnh vực công nghiệp" diễn ra ngày 7/11 tại Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TPHCM (HCMUTE), với sự tham gia của hơn 300 đại biểu từ cơ quan quản lý, doanh nghiệp, hiệp hội, tổ chức quốc tế.

Hợp tác "3 Nhà" ngày càng được cụ thể hóa

TS Trần Nam Tú, Phó Cục trưởng Cục Khoa học, Công nghệ và Thông tin, Bộ Giáo dục & Đào tạo (GD&ĐT), cho rằng mô hình hợp tác "3 nhà" được triển khai đa dạng và hiệu quả ở nhiều quốc gia phát triển, như ở Hoa Kỳ, Hàn Quốc, Nhật Bản… còn tại Việt Nam, tiến trình phát triển mô hình "3 Nhà" đã trải qua nhiều giai đoạn, từ khởi phát trước năm 2010 đến nay ngày càng được cụ thể hóa.

TS Trần Nam Tú cho biết, khung pháp lý cho mô hình hợp tác được cụ thể hóa thông qua Nghị định 180/2025/NĐ-CP của Chính phủ về cơ chế, chính sách hợp tác công tư trong lĩnh vực phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Theo đó, cho phép cơ quan nhà nước, trường đại học, viện nghiên cứu và doanh nghiệp cùng đầu tư, quản lý, vận hành các dự án khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo theo hình thức đối tác công tư (PPP).

Các bên tham gia dự án PPP được hưởng các ưu đãi đầu tư, được miễn, giảm thuế và được sở hữu, khai thác, thương mại hóa kết quả nghiên cứu. Đặc biệt, trường, viện công lập được phép dùng tài sản công hoặc quyền sở hữu trí tuệ để góp vốn cùng doanh nghiệp.

Trách nhiệm của từng bên theo Nghị định 180/2025/NĐ-CP cũng được phân định rõ ràng. Trong đó, nhà nước đảm nhận vai trò kiến tạo chính sách, đầu tư hạ tầng, giám sát, hỗ trợ tài chính - đất đai và đặt hàng. Trường đại học, viện nghiên cứu tập trung vào nghiên cứu, chuyển giao công nghệ và đào tạo nhân lực chất lượng cao. Doanh nghiệp đảm nhiệm việc đầu tư, ứng dụng, thương mại hóa kết quả và mở rộng thị trường khoa học và công nghệ.

Đề xuất nhiều giải pháp liên kết, hỗ trợ DN công nghiệp hỗ trợ

Ông Võ Văn Thân, Chủ tịch Hiệp hội các Doanh nghiệp Khu công nghiệp TPHCM (HBA) nhấn mạnh mô hình hợp tác '3 nhà' – Nhà nước, nhà trường và doanh nghiệp chính là chìa khóa để dòng chảy chính sách, công nghệ và nhân lực được kết nối hiệu quả.

Để thực hiện hiệu quả, Chủ tịch HBA đề xuất ba giải pháp, cụ thể: Thứ nhất, tạo cơ chế "đặt hàng" từ doanh nghiệp đến trường đại học. Trong đó, DN nêu bài toán, nhà trường nghiên cứu và đề xuất giải pháp và HBA làm cầu nối triển khai thử nghiệm. Mô hình này giúp rút ngắn khoảng cách giữa lý thuyết và thực tiễn.

Thứ hai, phát triển mô hình "Phòng thí nghiệm doanh nghiệp" tại trường đại học: HBA sẽ cùng các trường kỹ thuật xây dựng các khu thực hành mô phỏng dây chuyền sản xuất công nghiệp hiện đại, vừa để sinh viên thực tập, vừa giúp DN đào tạo và thử nghiệm công nghệ.

Thứ ba, chính sách ưu đãi DN tham gia hợp tác ba nhà: Đề xuất Thành phố kiến nghị Nhà nước ban hành chính sách ưu đãi về thuế, tiền thuê đất, vốn vay cho các doanh nghiệp đầu tư vào R&D, chuyển đổi xanh, hoặc hợp tác đào tạo với trường đại học.

Với lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ, ông Võ Sơn Điền, Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp hỗ trợ TPHCM (HASI), cho biết, tại TPHCM, số DN công nghiệp hỗ trợ (CNHT) chiếm gần 40% cả nước. Nhiều DN đã trở thành nhà cung ứng cấp 1, cấp 2 cho các tập đoàn FDI lớn, nhưng phần lớn DN vẫn đang đối mặt với nhiều thách thức do hạn chế về năng lực sản xuất, công nghệ, tài chính…

Ông Võ Sơn Điền cho biết, hiện nay, các định hướng trọng tâm mà HASI đang thực hiện gồm: Hỗ trợ doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ (CNHT) chuyển đổi công nghệ và đổi mới sản xuất. Theo đó, HASI phối hợp với Sở Công Thương và các tổ chức quốc tế xây dựng Chương trình hỗ trợ doanh nghiệp CNHT chuyển đổi công nghệ, tự động hóa và số hóa sản xuất, tập trung vào các ngành mũi nhọn: Cơ khí chính xác, điện tử, nhựa kỹ thuật, tự động hóa và vật liệu xanh.

Cùng với đó, thúc đẩy hợp tác giữa doanh nghiệp CNHT và trường đại học nhằm phát triển mô hình hợp tác đào tạo - nghiên cứu - thử nghiệm - chuyển giao công nghệ, đưa nghiên cứu vào ứng dụng thực tiễn trong nhà máy.

Đồng thời ủng hộ mạnh mẽ việc thành lập Trung tâm chuyển đổi sản xuất tiên tiến (AMTC) tại Trường ĐH Sư phạm Kỹ thuật TPHCM. Đây sẽ là nơi DN công nghiệp hỗ trợ được trải nghiệm, thử nghiệm và nâng cấp công nghệ, đồng thời được hỗ trợ trong đào tạo nhân lực, tư vấn kỹ thuật và chuyển giao đổi mới.

Lê Anh