HoREA góp ý sửa đổi nghị định về phát hành trái phiếu doanh nghiệp

Hiệp hội Bất động sản TPHCM (HoREA) cho biết, Nghị định 163/2018/NĐ-CP có hiệu lực kể từ ngày 1/2/2019, có độ mở cao, đã tạo điều kiện cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp phát triển mạnh trong năm 2019 và dự báo sẽ tiếp tục phát triển mạnh hơn trong năm 2020.

Tuy nhiên, HoREA cũng cho rằng, đã xuất hiện một số hạn chế, bất cập cần được kịp thời điều chỉnh.

Cụ thể, theo thống kê của Bộ Tài chính, năm 2019, các doanh nghiệp bất động sản phát hành 106.500 tỷ đồng; chiếm khoảng 38% tổng giá trị các doanh nghiệp phát hành trong năm. Lãi suất bình quân 10,3%/năm, một số doanh nghiệp có lãi suất 12 - 14%/năm và cá biệt lên tới 20%/năm. Tỷ lệ nhà đầu tư trái phiếu bất động sản là cá nhân chiếm 10,7%.

Tháng 1/2020, trái phiếu các doanh nghiệp bất động sản phát hành đạt 7.364 tỷ đồng, chiếm đến 55% giá trị trái phiếu các doanh nghiệp phát hành. Đáng lưu ý, tỷ lệ nhà đầu tư cá nhân tăng lên rõ rệt, chiếm 17,6%.

Mặc dù có sự phát triển nhanh nhưng trong 11 tháng đầu năm 2019, đã có 28/177 doanh nghiệp, chiếm 15,8% có giá trị trái phiếu phát hành vượt quá 3 lần vốn chủ sở hữu. Trong đó, đáng lưu ý là có đến 11 doanh nghiệp vượt 50 lần (chiếm tỷ lệ 6,2%); có 06 doanh nghiệp vượt 100 lần (chiếm tỷ lệ 3,38%) vốn chủ sở hữu. 

Một số doanh nghiệp bất động sản đưa ra mức lãi suất trái phiếu lên đến 12 - 14%/năm, cao hơn mức lãi suất trái phiếu bình quân, cá biệt có doanh nghiệp có lãi suất trái phiếu ở mức tối đa là 20%/năm.

Ngoài ra, một số doanh nghiệp chưa đảm bảo yếu tố minh bạch, chưa thực hiện đầy đủ trách nhiệm cung cấp thông tin, không làm rõ mục đích sử dụng vốn trái phiếu và phương án trả nợ gốc, trả lãi, nên có tiềm ẩn rủi ro cho nhà đầu tư trái phiếu, nhất là nhà đầu tư cá nhân.

Cùng với đó, thị trường chưa có nhiều đơn vị tư vấn có năng lực để thực hiện đánh giá chỉ số tín nhiệm của doanh nghiệp phát hành trái phiếu, đánh giá tính khả thi của phương án phát hành trái phiếu.

Về quan điểm điều chỉnh, theo HoREA, mặc dù cần thiết phải sửa đổi, bổ sung nhằm hoàn thiện Nghị định 163, tạo hành lang pháp lý phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp minh bạch, lành mạnh. Tuy nhiên, trong quá trình xem xét, sửa đổi, cũng cần quan tâm đầy đủ các khó khăn, vướng mắc của thị trường bất động sản, như: Thị trường vốn của nước ta chưa phát triển đầy đủ, chưa có các nguồn vốn trung hạn, dài hạn cho thị trường bất động sản; Ngân hàng Nhà nước đang thực hiện lộ trình hạn chế dần tín dụng vào lĩnh vực bất động sản; thủ tục đầu tư xây dựng các dự án nhà ở bị vướng mắc nên doanh nghiệp bị mất rất nhiều thời gian; chi phí giải phóng mặt bằng; phải ký quỹ; phải nộp tiền sử dụng đất trước khi được thi công…

Do vậy, với những nội dung trong bản Dự thảo, HoREA kiến nghị nên bỏ quy định “Đảm bảo dư nợ trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ tại thời điểm phát hành không vượt quá 3 lần vốn chủ sở hữu theo báo cáo tài chính quý gần nhất tại thời điểm phát hành được cấp có thẩm quyền phê duyệt. Riêng các tổ chức tín dụng thực hiện theo quy định của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam”, vì qua kết quả hoạt động phát hành trái phiếu của 177 doanh nghiệp trong 11 tháng đầu năm 2019, đã cho thấy có đến 149 doanh nghiệp, chiếm 84,2%,  có giá trị phát hành trái phiếu dưới 3 lần vốn chủ sở hữu; chỉ có 28 doanh nghiệp, chiếm 15,8%, có giá trị phát hành trái phiếu trên 3 lần vốn chủ sở hữu.

Hay quy định “Mỗi đợt phát hành phải hoàn thành trong thời hạn 90 ngày kể từ ngày công bố thông tin trước khi phát hành; đợt phát hành sau phải cách đợt phát hành trước tối thiểu 6 tháng. Trái phiếu phát hành trong một đợt phát hành phải có cùng điều kiện, điều khoản”, được HoREA đề nghị cho phép doanh nghiệp được phát hành trái phiếu tối đa 4 đợt trong 1 năm, vì các doanh nghiệp lớn thường có nhiều dự án đầu tư có nhu cầu huy động vốn trái phiếu; không cần thiết quy định khoảng cách thời gian tối thiểu 6 tháng giữa 2 đợt phát hành trái phiếu doanh nghiệp trong năm.

HoREA cho rằng, trong bối cảnh thị trường bất động sản đang gặp rất nhiều khó khăn, bị sụt giảm nguồn cung dự án, sụt giảm nguồn cung nhà ở, giá nhà đất tăng, chưa đáp ứng được nhu cầu nhà ở của các tầng lớp dân cư, nhất là đông đảo người có thu nhập trung bình, người có thu nhập thấp đô thị, người nhập cư… Cùng với đó, Nghị định 163 chỉ mới sau 1 năm thực hiện, không nên có quan điểm siết lại thị trường trái phiếu doanh nghiệp bất động sản tại thời điểm này, mà chỉ nên tập trung xây dựng các quy định pháp luật nhằm tăng cường tính minh bạch trong phương án phát hành trái phiếu; tín nhiệm của doanh nghiệp phát hành; trách nhiệm giải trình của doanh nghiệp; cơ chế giám sát, kiểm soát của cơ quan nhà nước về yêu cầu sử dụng vốn trái phiếu đúng mục đích theo phương án phát hành trái phiếu…

Lê Anh