Tìm nguyên nhân khiến quá trình CNH, HĐH chưa như kỳ vọng

Sáng 28/7, Ban Kinh tế Trung ương phối hợp với Thành ủy TPHCM và Đại học Quốc gia TPHCM tổ chức Hội thảo quốc gia "Chủ trương và chính sách công nghiệp hóa, hiện đại hóa (CNH, HĐH) đất nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045".

Ông Trần Tuấn Anh, Trưởng Ban Kinh tế Trung ương, Trưởng Ban Chỉ đạo xây dựng Đề án "Chủ trương, chính sách công nghiệp hóa, hiện đại hóa đến năm 2030, tầm nhìn 2045"; ông Nguyễn Xuân Thắng, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương; Bí thư Thành ủy TPHCM Nguyễn Văn Nên; Giám đốc Đại học Quốc gia TPHCM Vũ Hải Quân chủ trì Hội thảo.

Tại Đại hội toàn quốc lần thứ XIII, Đảng đã đề ra nhiệm vụ "đẩy mạnh CNH, HĐH trên nền tảng của tiến bộ khoa học-công nghệ và đổi mới sáng tạo". Để cụ thể hóa các chủ trương, định hướng của Đảng về đẩy mạnh CNH, HĐH đã được nêu trong Nghị quyết và văn kiện Đại hội XIII; căn cứ chương trình làm việc của Ban Chấp hành Trung ương khóa XIII, Ban Kinh tế Trung ương, với chức năng là cơ quan tham mưu chiến lược của Đảng trong lĩnh vực kinh tế - xã hội chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan triển khai nghiên cứu, xây dựng Đề án "Chủ trương, chính sách công nghiệp hóa, hiện đại hóa đến năm 2030, tầm nhìn 2045" (sau đây gọi tắt là Đề án) trình Ban Chấp hành Trung ương vào tháng 10 năm 2022.

Hội thảo được tổ chức để có thêm luận cứ hoàn thiện Đề án; đánh giá tiến trình CNH, HĐH của Việt Nam trong thời gian qua; những kết quả nổi bật triển khai thực hiện chủ trương và chính sách công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước qua các thời kỳ đã qua; nhận diện bối cảnh CNH, HĐH đất nước trong giai đoạn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; đề xuất chủ trương, chính sách CNH, HĐH của Việt Nam trong bối cảnh mới…

Phát biểu khai mạc Hội thảo, Bí thư Thành ủy Nguyễn Văn Nên nhìn nhận, trong hơn 35 năm lãnh đạo công cuộc đổi mới đất nước, đảng ta luôn xác định nhiệm vụ CNH, HĐH là động lực, nhiệm vụ then chốt trong quá trình phát triển KT-XH, cũng là chìa khoá phát triển đất nước theo hướng hiện đại, rút ngắn khoảng cách với các quốc gia.

Chủ trương này ở mỗi giai đoạn có mục tiêu, nhiệm vụ khác nhau và đến Đại hội lần thứ XIII của Đảng đã được nâng lên tầm cao hơn, đó là đẩy mạnh CNH, HĐN trên nền tảng KHCN, tận dụng cơ hội của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, điều chỉnh bổ sung nâng cao chất lượng, chiến lược quy hoạch, kế hoạch phát triển KT-XH, đưa nước ta trở thành nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao vào năm 2030 và trở thành nước phát triển thu nhập cao vào năm 2045.

Để góp phần cụ thể hoá Nghị quyết của Đảng, việc tổ chức hội thảo hôm nay có ý nghĩa quan trọng. Ban Chỉ đạo xây dựng Đề án đã chuẩn bị công phu, đặt hàng các cơ quan, chuyên gia trong và ngoài nước với 70 báo cáo tham luận có chất lượng, tâm huyết, tiếp cận chiến lược CNH, HĐHD ở nhiều góc độ khác nhau.

Theo người đứng đầu Thành ủy, TPHCM vừa tiến hành tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết 20 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá XI về phát triển KHCN phục vụ CNH, HĐH trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng XHCN. Thành phố cũng đang khẩn trương chuẩn bị tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết 16 của Bộ Chính trị về phương hướng, nhiệm vụ phát triển đến năm 2020, đề xuất mục tiêu phát triển đến 2030 và tầm nhìn đến năm 2045. Trong đó, CNH, HĐH là một trong những nội dung rất quan trọng. Hội thảo là cơ hội để Thành phố tiếp cận quan điểm, tư duy mới về CNH, HĐH nhằm bổ sung cho những vấn đề cần thiết trong giai đoạn hiện nay.

Ngay từ những năm đầu đổi mới, Thành phố đã chuẩn bị nguồn lực cơ sở vật chất, kĩ thuật đầu tư phát triển các ngành công nghiệp dịch vụ then chốt, đưa Thành phố trở thành trung tâm kinh tế, văn hoá giáo dục đào tạo trên cả nước. Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện nay, Thành phố đang đứng trước nhiều khó khăn, thách thức, có những thách thức rất lớn về đổi mới mô hình tăng trưởng, phát triển KT-XH gắn với phát triển đô thị trên nền tảng KHCN, đổi mới sáng tạo, nâng cao chất lượng khả năng cạnh tranh giữa các trung tâm kinh tế lớn trong khu vực và trên thế giới.

Từ Hội thảo, ông Nên hy vọng Thành phố sẽ có cơ hội tiếp thu thêm những thông tin thiết thực, bổ ích làm cơ sở lý luận và thực tiễn để đề ra những chủ trương, giải pháp nhằm xây dựng Thành phố trở thành đô thị thông minh, sớm trở thành trung tâm tài chính, trung tâm thương mại quốc tế, đưa các sản phẩm công nghiệp dịch vụ trọng yếu tham gia chuỗi giá trị toàn cầu.

Quá trình CNH, HĐH chưa được như kỳ vọng

Phát biểu đề dẫn Hội thảo, ông Vũ Hải Quân, Giám đốc Đại học Quốc gia TPHCM cho biết, cần thẳng thắn nhìn nhận, quá trình CNH-HĐH đất nước trong thời gian vừa qua còn chậm; nhiều mục tiêu, chỉ tiêu chưa đạt được.

Đại hội lần thứ XII của Đảng đã nhận định: "Nhiều chỉ tiêu, tiêu chí trong mục tiêu phấn đấu để đến năm 2020, nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại không đạt được" và "việc tạo nền tảng để cơ bản trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại không đạt được mục tiêu đề ra".

"Chúng ta đã có mục tiêu phát triển ngành công nghiệp dệt may, khởi nguồn từ nhà máy dệt Nam Định. Chúng ta đã có mục tiêu phát triển ngành công nghiệp luyện kim, gắn với khu gang thép Thái Nguyên. Chúng ta đã có mục tiêu phát triển ngành công nghiệp đóng tàu, ngành công nghiệp mía đường, ngành công nghiệp chế biến, ngành công nghệ hóa dầu, ngành công nghiệp phần mềm; đã có mục tiêu hình thành một số tập đoàn công nghệ tầm khu vực và quốc tế, mang thương hiệu Việt Nam… Nhưng những kết quả đạt được đến thời điểm này vẫn còn hạn chế, vậy nguyên nhân từ đâu", ông Quân nêu vấn đề và đặt câu hỏi: Vậy thì đâu là nguyên nhân? Là do nhận thức và triển khai, cụ thể hóa các nghị quyết của đảng về CNH, HĐH còn chậm hay do vấn đề thể chế? Là do phân bổ nguồn lực còn dàn trải hay do thiếu người triển khai cụ thể?

Tại Hội thảo, các đại biểu đã trình bày tham luận về: Những vấn đề lý luận và thực tiễn mới đặt ra từ quá trình CNH, HĐH của TPHCM và Vùng kinh tế trọng điểm phía nam; Cơ sở lý luận, kinh nghiệm quốc tế và một số đề xuất về chủ trương, mô hình, chính sách CNH, HĐH của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; CNH, HĐH nền kinh tế Việt Nam - Học hỏi từ kinh nghiệm quốc tế; Đánh giá về năng lực cạnh tranh, mức độ độc lập, tự chủ của nền công nghiệp quốc gia và năng lực tham gia chuỗi giá trị toàn cầu của một số ngành công nghiệp chủ lực của Việt Nam giai đoạn 2001-2020 và các kiến nghị đề xuất cho giai đoạn đến năm 2030.

Hội thảo cũng diễn ra phiên thảo luận về chủ đề: Những vấn đề lý luận và thực tiễn mới đặt ra từ quá trình CNH, HĐH của TPHCM và Vùng kinh tế trọng điểm phía nam; định hình mô hình công nghiệp hóa, hiện đại hóa của Việt Nam trong bối cảnh và điều kiện mới.

Anh Thơ