TPHCM dẫn đầu cả nước về kiến trúc xanh

Hội thảo Kiến trúc Việt Nam 50 năm đất nước thống nhất diễn ra tại TPHCM ngày 19/4. Phát biểu đề dẫn tại Hội thảo, GS.TS. KTS. Nguyễn Quốc Thông cho biết tính đến nay, cả nước có 916 đô thị, tỉ lệ đô thị hoá 44,3%, trong khi năm 1990 chỉ có 500 đô thị, tỉ lệ đô thị xấp xỉ 22%.

Theo GS. Thông, một số quy hoạch tiêu biểu được đánh giá thành công. Cụ thể, tại TPHCM là Quy hoạch chung TPHCM, Khu đô thị mới Phú Mỹ Hưng, Trung tâm đô thị mới Thủ Thiêm (Sasaki Asokiates 2003); ở Hà Nội là Quy hoạch chung thủ đô Hà Nội, Khu đô thị Vinhome Riverside, Quy hoạch chi tiết tuyến Nhật Tân – Nội Bài…

Ông Thông cho biết kiến trúc hiện nay gồm 4 xu hướng: Xu hướng kiến trúc hiện đại quốc tế, xu hướng kiến trúc nhiệt đới, xu hướng kiến trúc hiện đại dân tộc, xu hướng kiến trúc hiện đại bản địa và kiến trúc xanh. Trong đó, xu hướng kiến trúc hiện đại bản địa và kiến trúc xanh là kiến trúc của tương lai.

Kiến trúc xanh là xu hướng kiến trúc ít gây hại đến môi trường đã hình thành và phát triển trên thế giới từ cuối thập niên 1980. Giữa thập niên 2000, kiến trúc xanh bắt đầu du nhập vào Việt Nam.

KTS. Trần Khánh Trung (Phó Chủ tịch Hội KTS TPHCM, thành viên Ban Cố vấn Hội đồng Công trình xanh Việt Nam) cho biết 50 năm qua, TPHCM có nhiều thay đổi về mặt kiến trúc. Cụ thể, từ một Thành phố chỉ có lác đác vài toà nhà cao tầng 50 năm trước thì nay đã có hơn 1.500 toà nhà cao từ vài chục đến vài trăm mét.

Việt Nam hiện có khoảng 650 công trình xanh, trong đó miền Bắc chiếm 45%, miền Trung chiếm 5%, còn lại 50% số công trình xanh thuộc các tỉnh phía Nam, trong đó Bình Dương có 92 dự án và TPHCM dẫn đầu cả nước với 107 dự án.

"Kiến trúc xanh trở thành định hướng chính trong thiết kế công trình dân dụng và công cộng hiện nay" - KTS Nguyễn Song Hoàn Nguyên, Trường Đại học Kiến trúc TPHCM nhấn mạnh.

50 năm quy hoạch và phát triển TPHCM

Tại hội thảo, Hội Kiến trúc sư Việt Nam vinh danh 50 công trình kiến trúc tiêu biểu của 34 tỉnh, thành phố phía Nam (từ Quảng Trị trở vào). Tám công trình của TPHCM được vinh danh gồm: Khu tưởng niệm các vua Hùng phường Long Bình (KTS Nguyễn Trường Lưu), Nhà thiếu nhi TPHCM (KTS Nguyễn Trường Lưu), Đền tưởng niệm Bến Dược – Củ Chi (KTS Khương Văn Mười), Nhà văn hoá Sinh viên TPHCM tại làng đại học Quốc gia TPHCM (KTS Nguyễn Trung Kiên), Trường THCS Nguyễn Văn Tố (KTS Đồng Viết Thái), Trung tâm chuyên sâu phẫu thuật và can thiệp tim mạch trẻ em – Bệnh viện Nhi đồng 1 (KTS Võ Thị Anh Trâm), Toà nhà Opera view (KTS Trần Khánh Trung), Toà nhà Báo Sài Gòn giải phóng (KTS Trần Song Sơn).

KTS Phạm Văn Phước (Hội KTS TPHCM, Viện Quy hoạch xây dựng TPHCM) nói về hành trình 50 năm quy hoạch và phát triển TPHCM 1975 -2025. Theo KTS, từ một thành phố mang trong minh những vết thương chiến tranh, đối mặt với vô vàn khó khăn của thời kỳ bao cấp sau chiến tranh, Thành phố mang tên Bác đã vươn mình mạnh mẽ, trở thành một đại đô thị năng động, hội nhập sâu rộng với khu vực và thế giới.

"Hành trình 50 năm này không chỉ là câu chuyện về sự thay đổi diện mạo đô thị với những tòa nhà cao tầng, những cây cầu hiện đại, hay những khu công nghiệp sầm uất mà còn là câu chuyện về tư duy quy hoạch và những nỗ lực không ngừng nghỉ trong việc định hình không gian phát triển, kiến tạo môi trường sống, làm việc và đầu tư", ông Phước nói.

Theo KTS Phạm Văn Phước, quy hoạch TPHCM được chia làm 4 giai đoạn. Giai đoạn 1975-1985 là giai đoạn vượt khó và đặt nền móng.

Giai đoạn 1986-2000 là giai đoạn đổi mới, mở cửa, hội nhập và đột phá. Năm 1988, chủ trương lập Quy hoạch tổng thể mặt bằng cải tạo xây dựng Thành phố được thông qua. Tháng 1 năm 1993, đồ án Quy hoạch chung xây dựng TPHCM đến năm 2010 đã được Thủ tướng Chính phủ phê quyệt. Đây là đồ án quy hoạch chung chính thức đầu tiên sau ngày thống nhất đất nước, xác định mục tiêu xây dựng TPHCM thành trung tâm kinh tế, văn hoá, khoa học kỹ thuật lớn của cả nước.

Giai đoạn 2001- 2020 là giai đoạn nâng tầm đô thị và đối mặt thách thức. Giai đoạn này tiếp tục chứng kiến những thành tựu quan trọng của Thành phố: Khu đô thị mới Phú Mỹ Hưng 2600 ha gắn liền với đại lộ Nguyễn Căn Linh dài 17,8km, rộng 120 (1996- 2007); đại lộ Võ Văn Kiệt và hầm Thủ Thiêm (1997- 2009) dài 21,9 km là đường huyết mạch nối Đông – Tây Thành phố; Xa lộ Hà Nội (2018); Cầu Sài Gòn 2 (2013); đường Nguyễn Hữu Cảnh (2002); đô thị Thủ Thiêm (2012 – nay) là trung tâm mở rộng của trung tâm hiện hữu kết nối qua cây cầu và 1 hầm qua sông Sài Gòn…

Giai đoạn 2020 - 2025 là giai đoạn hướng đến thành phố toàn cầu, bền vững và thích ứng. Theo KTS Phạm Văn Phước, quy mô dân số dự kiến đến năm 2060 của Thành phố là 16 – 20 triệu người. Ông điểm qua những thành tựu bước đầu của giai đoạn này: ban hành kịp thời các văn bản pháp quy để triển khai Nghị quyết 98, hoàn thiện và đưa vào sử dụng tuyến Metro số 1, hàng loạt dự án có ý nghĩa chiến lược được khởi công: dự án Vành đai 3, cao tốc TPHCM – Mộc Bài, dự án Metro số 2 ( Bến Thành – Tham Lương). Ngoài ra, các dự án trọng điểm khác như dự án cải tạo kênh Tham Lương – Bến Cát – rạch Nước Lên, rạch Xuyên Tâm, sân bay Tân Sơn Nhất, Nhà ga T3, cầu đi bộ qua sông Sài Gòn…

Bên cạnh những thành tựu đạt được, ông cũng chỉ ra những hạn chế cần nhìn nhận đó là: Quy hoạch thường xuyên đi sau hoặc không theo kịp thực tiễn phát triển, thiếu tính đồng bộ và liên kết (nhiều quy hoạch được duyệt nhưng thiếu kế hoạch và nguồn lực đầu tư đi kèm dẫn tới quy hoạch "treo", thiếu tầm nhìn dài hạn, tính khả thi chưa cao…). 

Bên cạnh đó, còn có một số hạn chế khác như: Chất lượng một số đồ án quy hoạch còn hạn chế, công tác quản lý thực hiện quy hoạch còn thiếu bất cập, nguồn lực đầu tư chưa đáp ứng nhu cầu, những mặt trái của phát triển "nóng", thể chế chính sách còn chồng chéo chưa theo kịp thực tiễn.

Nguyễn Trà