Đề xuất dùng ngân sách hỗ trợ người lao động khi chủ doanh nghiệp bỏ trốn

Giải quyết mâu thuẫn quan hệ lao động từ công đoàn cơ sở

Bối cảnh hiện nay được cho là dễ phát sinh tranh chấp quan hệ lao động khi tình hình sản xuất xuất khẩu giảm đơn hàng, nhiều doanh nghiệp phải giảm giờ làm, thậm chí cắt giảm lao động, ảnh hưởng trực tiếp đến việc làm và thu nhập của người lao động. Vấn đề này chủ yếu xảy ra các doanh nghiệp sử dụng nhiều lao động như dệt may, giày da… Do vậy trong điều kiện hiện nay, tổ chức công đoàn các cấp theo dõi chặt chẽ tình hình lao động, phối hợp giải quyết đảm bảo quyền lợi cho người lao động, tránh xảy ra tranh chấp quan hệ lao động.

Kinh nghiệm của Công ty TNHH Sản xuất Đồ mộc CHIEN Việt Nam, tại KCN Tam Phước tỉnh Đồng Nai, cho thấy vai trò của công đoàn cơ sở trong nắm bắt tình hình lao động, không để sự việc phát sinh thành mâu thuẫn, tranh chấp. Theo bà Nguyễn Thị Thanh Tin, Chủ tịch công đoàn công ty, những vụ việc tranh chấp trong quan hệ lao động thời gian qua chủ yếu phát sinh từ việc chủ sử dụng lao động chưa tuân thủ quy định pháp luật như vấn đề bảo hiểm xã hội, chậm lương hoặc không thực hiện các cam kết phúc lợi cho người lao động.

Để giải quyết những mâu thuẫn về lợi ích hai bên trong doanh nghiệp FDI, nếu chủ tịch công đoàn cơ sở thông thạo ngoại ngữ, đối thoại với chủ doanh nghiệp không cần người phiên dịch thì rất dễ tìm được tiếng nói chung. Do vậy, Nguyễn Thị Thanh Tin kiến nghị công đoàn cấp trên tổ chức các chương trình đào tạo ngoại ngữ cho cán bộ công đoàn cơ sở. Đây là một trong những kỹ năng cần thiết để chủ tịch công đoàn ở các doanh nghiệp phản ánh được đúng bản chất vấn đề, đàm phán bảo vệ quyền lợi cho người lao động trước chủ doanh nghiệp.

Cần thêm các thiết chế phục vụ người lao động

Trong khi đó, ông Kiều Văn Đồng, Chủ tịch công đoàn Công ty TNHH Gỗ Lee Fu, tại KCN Tam Phước tỉnh Đồng Nai cho rằng tình hình hiện nay rất cần thiết tổ chức sân chơi cho người lao động. "Hiện nay công nhân không tăng ca như trước đây, giờ làm hành chính cũng giảm thì họ cần có không gian, sân chơi để hạn chế những tác động tiêu cực từ xã hội". Ông Kiều Văn Đồng nêu kiến nghị và cho rằng, địa phương nào có khu công nghiệp, khu chế xuất cũng phải quan tâm vấn đề nhà trẻ cho con em công nhân. Bởi vì khi sản xuất phục hồi, công nhân sẽ quay lại nhịp tăng ca, lúc đó rất khó tìm được nơi nào gửi con ngoài giờ hành chính. Nếu giải quyết được việc này, người lao động sẽ yên tâm gắn bó với công việc.

Về các chính sách hỗ trợ người lao động thời gian qua, theo ông Kiều Văn Đồng, bất kỳ khoản nào cũng đáng quý, nhưng có những chương trình đưa ra điều kiện khắt khe nên công nhân không tiếp cận được. "Chính sách cần phải sát thực tế, đến được tay công nhân, không phải là cơ chế hỗ trợ nằm trên giấy", ông Kiều Văn Đồng bày tỏ. 

Theo Sở Lao động-Thương binh và Xã hội tỉnh Đồng Nai, cơ quan này  đã phê duyệt hơn 2.000 hồ sơ đủ điều kiện theo Nghị quyết số 06 của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam về việc hỗ trợ đoàn viên công đoàn, NLĐ bị giảm thời gian làm việc, chấm dứt hợp đồng lao động do doanh nghiệp bị cắt, giảm đơn hàng trong thời gian từ ngày 1/10/2022 đến hết ngày 31/3/2023.

Sửa luật, thêm cơ chế bảo vệ cán bộ công đoàn cơ sở

LĐLĐ tỉnh Đồng Nai kiến nghị Tổng LĐLĐ phối hợp cùng các bộ, ngành liên quan nghiên cứu đề xuất Chính phủ cho phép các địa phương được sử dụng ngân sách để hỗ trợ tiền lương, BHXH, bảo hiểm thất nghiệp và các chế độ khác khi chủ doanh nghiệp bỏ trốn hoặc doanh nghiệp phá sản nhưng chưa thanh toán tiền lương và chưa trích nộp đầy đủ BHXH, BHTN cho người lao động.

"Xử lý những vụ việc như vậy rất phức tạp, LĐLĐ đã tham mưu cho tỉnh phương án này nhưng lại vướng cơ chế", ông Kiều Minh Sinh, Trưởng ban Chính sách Pháp luật LĐLĐ tỉnh Đồng Nai chia sẻ.

Ông Võ Khắc Bình, Chủ tịch LĐLĐ Quận 7, TPHCM đề xuất phải sửa đổi Luật Công đoàn 2012 để làm rõ cơ chế bảo vệ chủ tịch công đoàn cơ sở. "Trong tình huống chủ tịch công đoàn cơ sở tổ chức đình công theo đúng quy định pháp luật mà bị chủ doanh nghiệp sa thải thì ai bảo vệ quyền lợi cho cán bộ công đoàn", ông Võ Khắc Bình đặt câu hỏi.

Đối với TPHCM, theo ông Phạm Chí Tâm, Phó Chủ tịch LĐLĐ Thành phố, điểm thuận lợi là Thành phố đã ban hành Đề án "Phát triển quan hệ lao động tại TPHCM giai đoạn 2022 - 2026", đây là cơ sở rất quan trọng để phát triển quan hệ lao động trên địa bàn Thành phố.

Từ thực tiễn các vụ ngừng việc tập thể trên địa bàn Thành phố thời gian qua, ông Phạm Chí Tâm cho rằng, yếu tố quan trọng nhất là phải đảm bảo tính pháp chế trong quan hệ lao động. Năm 2022, trên địa bàn TPHCM có 13 vụ ngừng việc tập thể đều liên quan đến vấn đề không tuân thủ đóng BHXH hoặc không thực hiện đúng các cam kết trả lương, trả thưởng. Do vậy, lãnh đạo LĐLĐ Thành phố đề nghị phải làm tốt công tác tuyên truyền phổ biến pháp luật để người lao động nhận thức đầy đủ quyền lợi và trách nhiệm của mình trong tuân thủ luật pháp quan hệ lao động.

Đề án của TPHCM cũng đề ra các nhóm giải pháp phát triển quan hệ lao động giai đoạn 2022-2026 như: Nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý và hỗ trợ quan hệ lao động của cơ quan Nhà nước. Nâng cao hiệu quả hoạt động của tổ chức công đoàn trong quan hệ lao động. Thúc đẩy các hoạt động đối thoại và thương lượng tập thể. Nâng cao năng lực và hiệu quả các thiết chế giải quyết tranh chấp lao động. Đẩy mạnh các hoạt động hỗ trợ, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người lao động. Xây dựng và thực hiện hiệu quả cơ chế phối hợp, tham vấn ba bên trong giải quyết các vấn đề có liên quan đến quan hệ lao động.

Băng Tâm