Khu thương mại tự do tạo động lực mới cho TPHCM bứt phá

Ngày 11/12, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết 98/2023/QH15, trong đó, bổ sung khung pháp lý vượt trội cho mô hình Khu Thương mại tự do (FTZ) TPHCM. Các cơ chế vượt trội này được kỳ vọng tháo gỡ các rào cản, giúp TPHCM chuyển hóa lợi thế cảng biển, giao thông đa phương thức và quy mô đô thị thành động lực tăng trưởng mới.

Nhiều ưu đãi vượt trội về thuế và đất đai đối với FTZ

Theo nghị quyết, khu thương mại tự do TPHCM được thành lập để thí điểm các cơ chế, chính sách vượt trội nhằm thu hút đầu tư, tài chính, thương mại, dịch vụ, nhân lực chất lượng cao.

HĐND TPHCM được quyết định trình tự, thủ tục thành lập, mở rộng ranh giới khu thương mại tự do. Trong khi đó, UBND thành phố có quyền quyết định các vấn đề trên đối với khu thương mại tự do gắn với cảng biển khu vực Cái Mép Hạ.

Ban Quản lý các khu chế xuất và công nghiệp là đơn vị trực tiếp quản lý khu thương mại tự do. Hiện nay, việc thành lập các khu công nghiệp, khu kinh tế thuộc quyền quyết định của Thủ tướng.

Về thuế, doanh nghiệp thực hiện dự án đầu tư mới tại Khu thương mại tự do của TPHCM được hưởng mức thuế thu nhập doanh nghiệp 10% trong 20 năm (trong đó, miễn thuế 4 năm và giảm 50% số thuế phải nộp trong 9 năm tiếp theo).

Giảm 50% thuế thu nhập cá nhân trong 10 năm cho chuyên gia, nhà khoa học, người có tài năng, nhà quản lý, người lao động trình độ cao có thu nhập từ tiền lương, tiền công do thực hiện công việc tại Khu thương mại tự do.

TPHCM có quyền tự chủ trong việc lựa chọn nhà đầu tư chiến lược theo nguyên tắc công khai, minh bạch, dựa trên các tiêu chí về vốn, năng lực kinh nghiệm và cam kết công nghệ.

Về đất đai, Chủ tịch UBND TPHCM được giao đất, cho thuê đất không đấu giá quyền sử dụng đất, không đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án có sử dụng đất đối với dự án đầu tư trong Khu thương mại tự do (trừ các dự án đầu tư xây dựng nhà ở thương mại). TPHCM được quyết định khung giá cho thuê cơ sở hạ tầng trong Khu thương mại tự do.

Theo nhận định của nhiều chuyên gia, việc giao quyền tự chủ cho TPHCM về đất đai là yếu tố mang tính then chốt. Việc cho phép giao đất, cho thuê đất không qua đấu giá, đấu thầu sẽ giúp thuận lợi hơn trong thu hút nhà đầu tư chiến lược, các "đại bàng", tập đoàn lớn toàn cầu.

Nghị quyết cũng đưa ra cơ chế đơn giản hóa mạnh mẽ các thủ tục chuyên ngành. Hàng hóa nhập khẩu, xuất khẩu trong khu thương mại tự do được miễn kiểm tra chuyên ngành nếu đã được chứng nhận hợp chuẩn, hợp quy hoặc có kết quả đánh giá sự phù hợp được thừa nhận theo điều ước quốc tế. Doanh nghiệp tại các khu chức năng đáp ứng điều kiện khu phi thuế quan được mua bán hàng hóa với khu vực bên ngoài theo quan hệ xuất nhập khẩu; đồng thời được niêm yết, định giá và thanh toán bằng ngoại tệ với nhau.

FTZ Cái Mép Hạ tạo động lực phát triển đột phá, giúp vùng Đông Nam Bộ

Theo nhận định của các chuyên gia, FTZ Cái Mép Hạ, nếu gắn với cảng nước sâu, có thể hình thành "cảng - thành phố dịch vụ" gồm trung tâm mua sắm miễn thuế, khu giải trí, sự kiện quốc tế, tour hậu cảng và dịch vụ MICE quy mô lớn.

Nhiều doanh nghiệp lớn tại TPHCM bày tỏ sẵn sàng đón nhận FTZ, xem đây là một cơ hội lớn nhằm tái cấu trúc hoạt động. Ông Nguyễn Quốc Kỳ, Chủ tịch HĐQT Vietravel, đánh giá, FTZ không chỉ là động lực tăng trưởng kinh tế mà còn mở ra không gian phát triển du lịch mới. Kinh nghiệm từ Singapore, Busan (Hàn Quốc) cho thấy, FTZ thường là "hạt nhân" hình thành các tổ hợp giải trí, mua sắm miễn thuế, bến du thuyền quốc tế, lưu trú cao cấp, tạo chuỗi giá trị gia tăng vượt trội. TPHCM có đủ tiềm lực gia nhập "sân chơi thượng tầng" này nếu phát triển FTZ theo hướng "mở", gắn kết giao thương quốc tế với trải nghiệm du lịch đặc trưng.

TPHCM đánh giá việc thành lập FTZ Cái Mép Hạ sẽ tạo động lực phát triển đột phá, giúp vùng Đông Nam Bộ khai thác tối đa lợi thế cảng nước sâu Cái Mép - Thị Vải, Cảng Hàng không quốc tế Long Thành, đưa Vùng Đông Nam Bộ trở thành trung tâm hàng hải, dịch vụ logistics hàng đầu khu vực Đông Nam Á.

Trong những năm gần đây, ngành thương mại - dịch vụ và du lịch luôn là một trong những trụ cột quan trọng nhất, trong nhiều năm liền luôn duy trì tốc độ tăng trưởng 2 con số, qua đó, đóng góp lớn vào tăng trưởng chung của TPHCM. Năm 2025, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng ước tăng 13,5% so với cùng kỳ. Trong khi đó, năm nay, ngành du lịch đón khoảng 8,5 triệu lượt khách quốc tế, 45 triệu lượt khách nội địa với doanh thu cả năm khoảng 260.000 tỷ đồng, tăng 36% so với năm ngoái. Đây là nền tảng thị trường đủ lớn để FTZ trở thành điểm nhấn mới trong chiến lược phát triển của TPHCM nói riêng, Việt Nam nói chung.

Linh Anh