Phụ nữ di cư lao động tự do có thu nhập trung bình rất thấp

Đây là một trong những con số được báo cáo tại Hội thảo "Nhóm phụ nữ di cư: kết quả nghiên cứu, đề xuất giải pháp và mô hình hỗ trợ" do Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam tổ chức tại TPHCM mới đây. Hội thảo nằm trong khuôn khổ một đề tài độc lập cấp Quốc gia do Hội LHPN Việt Nam thực hiện. Các kết quả nghiên cứu được khảo sát trên ba nhóm: phụ nữ cao tuổi, phụ nữ di cư và phụ nữ người dân tộc thiểu số thực hiện tại 8 tỉnh, thành phố trong năm 2021 với 2.161 mẫu nghiên cứu.

Báo cáo tại Hội thảo cho thấy, phụ nữ di cư chủ yếu tham gia vào các công việc làm thuê (36,1%); buôn bán (24,6%); lao động giản đơn (21%); nội trợ (9,1%); công nhân viên chức (9,1%). Về trình độ chuyên môn của phụ nữ di cư chưa qua đào tạo chiếm 83,7%, đào tạo ngắn hạn chiếm 5,7%, phần nhỏ là sơ cấp, trung cấp và cao đẳng.

Về thu nhập trung bình của phụ nữ di cư ở các tỉnh được khảo sát chỉ khoảng 3,1 triệu đồng và 81,8% thu nhập của họ bị giảm vì ảnh hưởng của dịch COVID-19. Riêng của phụ nữ cao tuổi thì con số này chỉ 2,54 triệu đồng/tháng. Trong khi đó, theo số liệu của Tổng cục Thống kê năm 2020, ước tính thu nhập bình quân theo đầu người cả nước là 4,25 triệu đồng/tháng (thành thị 5,59 triệu đồng/tháng; nông thôn là 3,48 triệu đồng/tháng).

Đồng thời, có khoảng 67% phụ nữ di cư được khảo sát trả lời rằng họ không nhận được bất kỳ sự hỗ trợ nào từ nơi họ đến vì họ không biết đề nghị với ai, không thuộc đối tượng được hỗ trợ/không đăng ký tạm trú hay không có ai đề nghị hỗ trợ.

Chia sẻ tại Hội thảo, PGS.TS. Trần Thị Minh Thi, Viện Trưởng Viện Nghiên cứu Gia đình và Giới cho biết, lao động nữ di cư đang phải đối mặt với nhiều thách thức và rào cản hơn nam giới. Họ chịu nhiều rủi ro bị bạo lực và lạm dụng tình dục do phân biệt đối xử. Họ không có nghề nghiệp gì trong tay.

Tại TPHCM, báo cáo cho thấy lao động nữ di cư đến chủ yếu làm thuê, buôn bán nhỏ, buôn bán hàng rong, giúp việc…

Trong khi đó, theo ông Thái Hoàng Nhạc, Phó Trưởng phòng xây dựng nếp sống văn hóa và gia đình (Sở Văn hóa và Thể thao TPHCM), công nhân lao động đang chịu nhiều khó khăn nhất là sau đại dịch COVID-19. Đa số nữ công nhân ở các khu công nghiệp xuất thân từ khu vực nông thôn và nhập cư về TPHCM. Do đó họ đa số đều chọn phương án thuê nhà trọ giá rẻ với diện tích nhỏ hęp, điều kiện sinh hoạt tối thiểu còn hạn chế; các gia đình phải cân đối các khoản chi phí cho phù hợp, đảm bảo một phần tích lũy nhỏ để có thể gởi về quê nuôi con hoặc phụ giúp gia đình; thời gian chăm sóc gia đình bị hạn chế; họ chưa có nhiều sự lựa chọn trong các hoạt động vui chơi giải trí, văn hóa văn nghệ.

Kết quả khảo sát của đề tài cho thấy, phụ nữ di cư mong muốn nhiều nhất là phát triển kinh tế, tăng thu nhập (47,3%), hỗ trợ vay vốn, hỗ trợ khó khăn về tài chính (38,3%), được dạy nghề, tạo việc làm (35,1%); về chăm sóc sức khỏe có tới 40,7 % phụ nữ di cư mong muốn được sử dụng thẻ bảo hiểm y tế ở nơi đăng ký tạm trú; cải thiện môi trường sống ở nơi di cư; hoàn thiện các thủ tục hành chính để hỗ trợ việc tiếp cận với các dịch vụ y tế, an sinh xã hội, chăm sóc sức khỏe.

Tại hội thảo, các đại biểu trao đổi, nêu ra một số giải pháp về mức độ tiếp cận, thụ hưởng chính sách và các hoạt động bảo vệ, hỗ trợ phụ nữ di cư trên địa bàn Thành phố; tiếp cận dịch vụ xã hội, lao động, việc làm và mô hình bảo vệ, hỗ trợ phụ nữ di cư; đảm bảo an toàn cho phụ nữ di cư. Bên cạnh đó, các đại biểu cũng trao đổi về các vấn đề hiện nay đối với các gia đình di cư lao động trên địa bàn Thành phố; nhu cầu bảo vệ và hỗ trợ của phụ nữ di cư trên địa bàn Thành phố. Một số vấn đề cần quan tâm trong bảo vệ và hỗ trợ nhóm phụ nữ di cư tại Thành phố.

PGS.TS. Trần Thị Minh Thi cho rằng, đào tạo nghề và tạo việc làm cho phụ nữ di cư rất quan trọng nhưng đào tạo nghề phải gắn với việc làm, nếu chỉ đào tạo thì họ sẽ không quan tâm, hứng thú vì không hiệu quả, thiết thực.

Thứ hai, những chính sách cho phụ nữ di cư phải cụ thể, thiết thực như vấn đề nhà ở, sử dụng dịch vụ công, sử dụng bảo hiểm y tế khám chữa bệnh... sao cho thuận lợi để phù hợp với tính chất việc làm của họ.

Thứ ba, mở rộng các khu vui chơi, thể thao, giải trí của Thành phố với người lao động có thể mở miễn phí để họ tham gia.

Còn PGS.TS Nguyễn Đức Lộc, Viện Trưởng Viện Nghiên cứu Đời sống Xã hội kiến nghị, vấn đề về phụ nữ lao động di cư cần phải đặt lên bàn nghị sự; cần hiểu hơn nhu cầu thiết thực của phụ nữ di cư để xây dựng chính sách; xây dựng cơ chế trao quyền và nâng cao năng lực của phụ nữ, đảm bảo sinh kế bền vững, phục hồi sinh kế thông qua mô hình tiết kiệm vi mô, nhóm tương trợ cộng đồng.

TS Bùi Thị Hòa, Chủ tịch Hội Chữ thập đỏ Việt Nam, Chủ nhiệm đề tài, cho biết, nhóm phụ nữ đặc thù (phụ nữ di cư, phụ nữ dân tộc thiểu số, phụ nữ cao tuổi) đang gặp một khoảng trống về chính sách hoặc chính sách chưa tới được với họ. Những căn cứ thực tiễn, căn cứ khoa học của đề tài này sẽ tiếp tục đề xuất lồng ghép giới trong xây dựng hệ thống pháp luật Việt Nam, trong đó có những chính sách pháp luật liên quan đến an sinh xã hội, các đối tượng phụ nữ đặc thù. "Chúng tôi cũng đưa các mô hình hay để nhân rộng trong hệ thống Hội địa phương để hỗ trợ nhóm phụ nữ đặc thù", bà Hòa chia sẻ.

Băng Tâm