TPHCM: Nhận diện 'nút thắt' nhiệm kỳ 2020-2025, bứt phá trong kỷ nguyên mới

Dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội đại biểu Đảng bộ TPHCM lần thứ I (nhiệm kỳ 2025-2030) nêu rõ, trong nhiệm kỳ qua, các tiềm năng, thế mạnh của từng địa phương TPHCM đã được phát huy hiệu quả, đạt nhiều dấu ấn nổi bật. Ba địa phương tiếp tục giữ vị thế là các trung tâm kinh tế lớn của cả nước, đóng góp tỉ trọng lớn vào ngân sách quốc gia, với hệ sinh thái dịch vụ, du lịch, công nghiệp, logistics và khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo phát triển vượt trội, hội tụ những nền tảng thể chế - quản trị số hàng đầu cả nước, tạo nên một vùng đô thị tiên phong, dẫn dắt không chỉ bằng tốc độ tăng trưởng, mà bằng chất lượng quản trị, đổi mới mô hình phát triển bền vững. Các đột phá chiến lược về hạ tầng, chuyển đổi số, phát triển khoa học công nghệ và nguồn nhân lực được thực hiện hiệu quả và đạt nhiều kết quả quan trọng. Thành phố cũng đã đề xuất nhiều cơ chế, chính sách đặc thù, góp phần ban hành các chủ trương quan trọng của Bộ Chính trị.

Đạt được kết quả trên là do các địa phương luôn nhận được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát, toàn diện và hỗ trợ tích cực bằng những cơ chế, chính sách đặc thù rất hiệu quả của Trung ương Đảng, Quốc hội, Chính phủ và hướng dẫn các bộ, ngành Trung ương, sự hỗ trợ của các tỉnh, thành phố trong cả nước.

Bên cạnh đó, các cấp ủy vững vàng, kiên định, đoàn kết, thống nhất, giữ vững nguyên tắc, kỷ luật, kỷ cương của Đảng, phát huy dân chủ, vai trò nêu gương; kiên trì công tác giáo dục cán bộ, đảng viên và xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Phát huy được khát vọng vươn lên của hệ thống chính trị, các tầng lớp Nhân dân và cộng đồng doanh nghiệp.

Các cấp ủy cũng đã chú trọng đổi mới công tác lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành, vận dụng sáng tạo và kịp thời cụ thể hóa chủ trương, nghị quyết của Đảng thành các chương trình, kế hoạch hành động với những nhiệm vụ và giải pháp cụ thể gắn với tăng cường đôn đốc, kiểm tra, giám sát, khuyến khích sự năng động, sáng tạo của đội ngũ cán bộ, công chức.

Đồng thời, phát huy được sức mạnh khối đoàn kết dân tộc, huy động được sự đóng góp to lớn của các tầng lớp nhân dân, cộng đồng doanh nghiệp, chuyên gia, nhà khoa học, đội ngũ trí thức, kiều bào trong và ngoài nước.

Những 'nút thắt' cấu trúc

Dự thảo Báo cáo chính trị nhấn mạnh, mặc dù đạt được những kết quả khá toàn diện và để lại nhiều dấu ấn, song nhìn tổng thể tính vượt trội, sự năng động, sáng tạo, vai trò đầu tàu, động lực, dẫn dắt đối với toàn Vùng Đông Nam Bộ, Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam nói riêng, cả nước nói chung chưa thực sự nổi bật, thậm chí có mặt suy giảm. Xét trên bình diện tổng thể và dài hạn, quá trình phát triển của ba địa phương vẫn còn những nút thắt mang tính cấu trúc, dẫn đến tăng trưởng còn chưa bền vững, hiệu quả đầu tư chưa tương xứng với tiềm năng và năng lực cạnh tranh quốc tế còn hạn chế.

TPHCM tuy là đầu tàu kinh tế lớn nhất cả nước nhưng không gian phát triển bị bó hẹp, quá tải hạ tầng, áp lực dân số lớn, ô nhiễm môi trường, ngập úng, ùn tắc giao thông, huy động nguồn lực toàn xã hội trong GDP để đầu tư phát triển còn thấp; công nghiệp chưa tạo đột phá về năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh; liên kết chuỗi sản xuất còn hạn chế. Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI), cải cách hành chính (Par-Index), hài lòng của người dân (SIPAS) còn thấp.

Tỉnh Bình Dương tuy là điểm sáng về công nghiệp hóa và thu hút FDI nhưng mô hình tăng trưởng vẫn dựa nhiều vào sản xuất gia công, thâm dụng lao động và đất đai, công nghiệp giá trị gia tăng thấp, thiếu các trung tâm đào tạo nhân lực chất lượng cao, hạ tầng xã hội và năng lực đổi mới sáng tạo.

Tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu với lợi thế cảng biển nước sâu và du lịch biển vẫn gặp khó khăn trong liên kết vùng và phát triển chuỗi giá trị, với quy mô dân số nhỏ, công nghiệp hỗ trợ còn thiếu, chưa phát triển bứt phá về thế mạnh kinh tế biển. Cảng Cái Mép - Thị Vải có năng lực cạnh tranh quốc tế nhưng kết nối còn rời rạc, thiếu hệ sinh thái logistics hiện đại. Du lịch chưa gắn với các mô hình đô thị thông minh, y tế, nghỉ dưỡng cao cấp và dịch vụ sáng tạo.

Việc thực hiện các đột phá chiến lược mặc dù đạt được bước tiến quan trọng nhưng thiếu đồng bộ, chưa đáp ứng yêu cầu hạ tầng đi trước một bước, nhất là phát triển hạ tầng giao thông vận tải kết nối liên vùng, hạ tầng số, khoa học, công nghệ và logistics.

Việc kết nối kinh tế vùng, liên vùng và quốc tế chưa tương xứng với vị trí, tiềm năng. Đầu tư công phân tán, kém hiệu quả, nhiều vướng mắc. Chính sách phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo còn nhiều bất cập… Quy hoạch, phát triển mạng lưới giáo dục nghề nghiệp, đào tạo và phát triển nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao chưa đáp ứng yêu cầu hội nhập, cạnh tranh quốc tế.

Quy hoạch, quản lý và phát triển đô thị chưa theo kịp với tốc độ tăng dân số và biến đổi khí hậu; thiếu đồng bộ giữa đầu tư xây dựng nhà ở với đầu tư hạ tầng kỹ thuật; thiếu nguồn lực để giải quyết hiệu quả những vấn đề cơ bản, cấp bách như ngập nước, ô nhiễm môi trường, ùn tắc giao thông, nhà ở xã hội, bệnh viện, trường học, hệ thống phúc lợi xã hội.

Đầu tư cho văn hóa xã hội tuy đã quan tâm nhưng chưa đồng bộ, thiếu trọng tâm, trọng điểm. Việc thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo còn những khó khăn, bất cập. Nhiều vấn đề xã hội đặt ra cấp thiết, nhất là chất lượng dân số, sự phân hóa giàu nghèo chênh lệch giữa các địa bàn và những tác động của văn hóa ngoại lai chưa được quan tâm đúng mức…

Ngoài ra, vai trò, trách nhiệm, tính tiền phong, gương mẫu của một bộ phận cán bộ, đảng viên chưa cao; kỷ cương, kỷ luật hành chính chưa thực sự nghiêm minh. Việc cải cách thủ tục hành chính, nâng cao năng lực, trách nhiệm giải trình và đạo đức công vụ vẫn còn là khâu yếu trong thi hành chính sách, pháp luật của bộ máy chính quyền các cấp.

Nguyên nhân và bài học kinh nghiệm

Nêu nguyên nhân cho những hạn chế trên, dự thảo Báo cáo chính trị cho biết, về khách quan: Là những địa phương có độ mở lớn nên sản xuất và chuỗi cung 10 ứng thường xuyên chịu sự tác động trực tiếp của tình hình kinh tế thế giới và căng thẳng địa chính trị toàn cầu. Hậu quả của đại dịch COVID-19 rất nặng nề và còn kéo dài. Áp lực dân số đô thị gia tăng, biến đổi khí hậu diễn biến phức tạp, khó lường. Liên kết vùng và quản trị vùng tuy đã cải thiện nhưng cơ chế phân cấp, điều phối chưa đủ mạnh; xây dựng không gian kinh tế thống nhất chưa hiệu quả; lợi ích kinh tế của từng địa phương bó buộc theo địa giới hành chính làm phân tán nguồn lực, thậm chí triệt tiêu lợi thế chung.

Về chủ quan, đó là nhận thức, năng lực, trình độ lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý điều hành ở nhiều cấp, nhiều ngành chưa thực sự ngang tầm nhiệm vụ; chưa đủ sức xử lý những vấn đề phát sinh và kịp thời dự báo, phản ứng chính sách.

Việc cụ thể hóa triển khai thực hiện chủ trương nghị quyết của Đảng, chính sách pháp luật nhà nước còn chậm, thiếu đồng bộ, chưa đi vào cuộc sống. Việc phân cấp, ủy quyền, phân công, phối hợp giữa các ngành, các cấp còn chậm, thiếu đồng bộ. Một số vướng mắc, tồn đọng tích tụ nhiều năm chưa được xử lý dứt điểm, gây khó khăn, hệ lụy kéo dài. Vai trò trách nhiệm và bản lĩnh của người đứng đầu ở một số nơi chưa đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, thiếu ý chí quyết tâm đột phá, sáng tạo, chưa phát huy tính tiền phong, gương mẫu. Một bộ phận cán bộ, công chức chưa dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm. Một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý thiếu tu dưỡng rèn luyện, vi phạm nguyên tắc, quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước, trong đó có người đứng đầu cấp ủy, chính quyền gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín của Đảng, niềm tin của cán bộ, đảng viên và nhân dân.

Từ đó, dự thảo Báo cáo chính trị nêu ra bài học kinh nghiệm cho giai đoạn mới, đó là:

Tuyệt đối chấp hành sự lãnh đạo, chỉ đạo của Trung ương, tuân thủ nguyên tắc, quy định của Đảng và pháp luật Nhà nước.

Giữ vững vai trò, nguyên tắc tổ chức của Đảng, bảo đảm đoàn kết, thống nhất; tăng cường kiểm tra, giám sát; kiên quyết ngăn chặn, đẩy lùi suy thoái và xử lý nghiêm vi phạm.

Đề cao trách nhiệm nêu gương của cấp ủy, người đứng đầu, nâng cao năng lực tổ chức thực hiện; lấy hiệu quả làm thước đo; mạnh dạn đổi mới thể chế, thử nghiệm mô hình mới để đi trước, tạo động lực.

Xây dựng đội ngũ cán bộ chủ chốt, cấp chiến lược chất lượng cao, đủ bản lĩnh, trình độ, kỹ năng lãnh đạo-quản trị trong môi trường quốc tế; đồng thời hoàn thiện bộ máy hành chính hiện đại, liêm chính, phục vụ.

Quán triệt quan điểm "dân là gốc", gắn bó mật thiết với nhân dân, củng cố đại đoàn kết và đồng thuận xã hội.

Phát triển theo tư duy vùng, hợp tác kiến tạo, vượt qua cục bộ địa phương; xây dựng cơ chế phối hợp, điều phối liên thông để cộng hưởng nguồn lực, tạo động lực tăng trưởng đột phá tương xứng vị thế siêu đô thị.

Chú trọng sơ kết, tổng kết thực tiễn để phát triển thành lý luận, chủ động kiến nghị Trung ương tháo gỡ vướng mắc trong xây dựng Đảng và hệ thống chính trị.

Anh Thơ