TPHCM sẽ thí điểm xây dựng mới một khu công nghiệp sinh thái

Phó chủ tịch UBND TPHCM Võ Văn Hoan cho biết như trên tại Hội thảo "Phát triển khu công nghiệp sinh thái tại Việt Nam: Chính sách và giải pháp thực hiện" do Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì tổ chức tại TPHCM ngày 15/9.

Phát biểu khai mạc Hội thảo, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Thị Bích Ngọc nhấn mạnh cam kết của Chính phủ trước yêu cầu tất yếu chuyển đổi mô hình các khu công nghiệp (KCN). Trong đó, Nghị định 35/2022 của Chính phủ thay thế Nghị định 82/2018 là quyết tâm chính trị rất lớn của Việt Nam trong chuyển đổi mô hình tăng trưởng xanh.

Bên cạnh những thành quả to lớn các khu công nghiệp, khu kinh tế trên cả nước đóng góp vào thành tựu phát triển kinh tế đất nước, Thứ trưởng Nguyễn Bích Ngọc cũng chỉ ra những thách thức của quá trình phát triển KCN theo chiều rộng. Nguồn lực về lao động, đất đai, tài nguyên đã tới hạn, trong khi năng suất lao động, hiệu quả khai thác tài nguyên chưa cao. Thứ trưởng Nguyễn Thị Bích Ngọc cho rằng, việc phát triển KCN, khu kinh tế (KKT) cần có những mô hình mới với các cơ chế chính sách phù hợp để nâng cao hiệu quả sử dụng đất, thu hút đầu tư và tận dụng được cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4. 

Do vậy, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã chủ trì dự án "Triển khai khu công nghiệp sinh thái theo hướng tiếp cận từ Chương trình khu công nghiệp sinh thái toàn cầu", do Cục Kinh tế Liên bang Thụy Sĩ tài trợ. Có 6 địa phương tham gia thí điểm triển khai chuyển đổi mô hình khu công nghiệp truyền thống sang khu công nghiệp sinh thái, giai đoạn 1 thực hiện tại Ninh Bình, Đà Nẵng, Cần Thơ và giai đoạn 2 đang thực hiện tại TPHCM, Hải Phòng và Đồng Nai.

Triển khai thực tiễn từ TPHCM

Theo ông Võ Văn Hoan, Phó chủ tịch UBND TPHCM, sau hơn 30 năm, TPHCM đang có 3 Khu chế xuất, 14 Khu công nghiệp, hiệu quả về cơ bản đã đáp ứng yêu cầu đặt ra ban đầu.

Lũy kế đến nay, các khu chế xuất, khu công nghiệp TPHCM đã thu hút được trên 12 tỷ USD vốn đầu tư, giải quyết việc làm cho hơn 276.000 lao động, kim ngạch xuất khẩu hàng năm đạt 8 tỷ USD, chiếm khoảng 21% kim ngạch xuất khẩu của Thành phố (trừ dầu thô). Các doanh nghiệp trong các khu chế xuất, khu công nghiệp đóng góp ngân sách hàng năm gần 50.000 tỷ đồng.

Tuy nhiên, việc phát triển khu chế xuất, khu công nghiệp thời gian qua cũng bộc lộ một số hạn chế. Ông Hoan cho rằng, hiệu quả đầu tư của các khu chế xuất, khu công nghiệp TPHCM chưa cao trong cơ cấu đầu tư, giá trị gia tăng của sản phẩm, hiệu quả sử dụng tài nguyên và vẫn thâm dụng lao động phổ thông, cơ sở hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội chưa hoàn thiện.

Cho đến nay, một số khu chế xuất, khu công nghiệp đi được một nửa chặng đường trong thời hạn 50 năm thuê đất của Nhà nước. Trong khi đó, thách thức phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 đặt ra yêu cầu phải chuyển đổi mô hình các khu chế xuất, khu công nghiệp theo hướng hiệu quả hơn.

TPHCM cũng xác định phải tìm quỹ đất quy hoạch khu công nghiệp mới, xây dựng mô hình khu công nghiệp phù hợp với mục tiêu, định hướng phát triển của Thành phố.

Trước bối cảnh đó, TPHCM đã xây dựng Đề án "Định hướng phát triển các khu chế xuất, khu công nghiệp TPHCM giai đoạn 2022-2030, tầm nhìn đến năm 2040".

Thành phố cũng đã tổ chức lấy ý kiến giới chuyên gia, nhà khoa học, các doanh nghiệp, các Hiệp hội Doanh nghiệp trong nước và nước ngoài hoàn thiện Đề án. Trong đó tập trung vào lộ trình, giải pháp cho việc chuyển đổi các khu chế xuất, khu công nghiệp.

Ông Võ Văn Hoan cho biết, Đề án sẽ là tiền đề để nhân rộng chuyển đổi các khu công nghiệp hiện hữu sang mô hình khu công nghiệp sinh thái tại TPHCM và trên cả nước.

Đối với khu chế xuất, khu công nghiệp hiện hữu, TPHCM sẽ chuyển đổi theo chiều sâu, chuyển dịch cơ cấu dự án trong khu công nghiệp thông qua đổi mới công nghệ, nâng cao giá trị gia tăng và thân thiện với môi trường.

Hiện Khu công nghiệp Hiệp Phước đang được thí điểm chuyển đổi thành khu công nghiệp sinh thái. Có 24 doanh nghiệp đăng ký tham gia chương trình chuyển đổi mô hình sản xuất sạch hơn, nhằm sử dụng hiệu quả nguyên, nhiên liệu, bền vững với mô trường.

Trong khi đó, với các khu công nghiệp mới, TPHCM định hướng phát triển theo quy định tại Nghị định 35 của Chính phủ. Thành phố sẽ thí điểm xây dựng mới ngay từ đầu một khu công nghiệp sinh thái, gắn với cách mạng công nghiệp lần thứ 4.

Thách thức nguồn lực chuyển đổi

Tuy vậy, nguồn lực chuyển đổi sẽ là thách thức lớn nhất đối với TPHCM cũng như các địa phương khi chuyển các khu công nghiệp hiện hữu sang khu công nghiệp sinh thái. Đó là vấn đề chi phí tái cấu trúc cơ sở hạ tầng, chi phí doanh nghiệp nâng cấp công nghệ và thu hút dự án đầu tư theo tiêu chí mới.

Theo ông Giang Ngọc Phương, Phó Tổng giám đốc Khu Công nghiệp Hiệp Phước, chi phí chuyển đổi công nghệ và thực hành sản xuất sạch hơn rất lớn nhưng lợi ích thu được để bù đắp chi phí chuyển đổi chưa rõ ràng, chưa tạo động lực cho doanh nghiệp chuyển đổi.

"Đơn vị sản xuất sạch hơn được ưu đãi gì, được hỗ trợ gì so với đơn vị sản xuất truyền thống? Đây chỉ là một số rào cản về chính sách ưu đãi với doanh nghiệp tham gia chuyển đổi mô hình sản xuất", ông Phương cho biết.

Thứ trưởng Bộ KH&ĐT Nguyễn Thị Bích Ngọc cũng cho rằng, việc bổ sung chính sách ưu đãi về tài chính cho các KCN sinh thái, doanh nghiệp sinh thái như miễn, giảm thuế, tiền thuê đất, ưu tiên vay vốn tín dụng… là cần thiết để khuyến khích doanh nghiệp tự thực hiện việc chuyển đổi và xây dựng mới KCN sinh thái.

Băng Tâm