Kinh tế xanh - chìa khóa để TPHCM đạt mục tiêu tăng trưởng

Chiều 24/1, trong khuôn khổ Hội nghị Xúc tiến đầu tư phát triển tăng trưởng xanh TPHCM, TS. Trương Minh Huy Vũ, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển TPHCM đã trình bày dự thảo Khung chiến lược và chính sách phát triển kinh tế xanh Thành phố đến năm 2030.

Theo ông Trương Minh Huy Vũ, trong 2 năm trở lại đây, 2 từ khóa quan trọng xuyên suốt trong tư duy, chiến lược hành động của TPHCM đó là "xanh" và "số". Trong vòng 2 năm, từ những khái nhiệm ban đầu, câu chuyện "xanh" của Thành phố không chỉ là câu chuyện thảo luận mà từ nhận thức, từ một loạt hội thảo, tọa đảm trao đổi không chỉ của lãnh đạo Thành phố mà đã đi sâu xuống sở, ngành, báo chí, tổ chức quốc tế, liên minh để thúc đẩy phong trào này bén rễ.

"Tất nhiên, để có thể "bén rễ" thì Thành phố cũng phải có tiềm năng: Nguồn lực về tiềm năng tái tạo, về xe điện, tiêu dùng xanh, về ý thức nhận thức của người dân thành thị. Ngoài ra là những chính sách đã được Quốc hội cho thí điểm trong Nghị quyết 98", ông Trương Minh Huy Vũ nói.

Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển Thành phố bày tỏ, khi được giao nhiệm vụ nghiên cứu về khung chính sách cụ thể, Viện đặt mục tiêu chính sách này ra đời không chỉ giải quyết về vấn đề ô nhiễm môi trường và xã hội; không chỉ giải quyết vấn đề cạnh tranh kinh tế mà phải thúc đẩy mạnh mẽ mô hình tăng trưởng của Thành phố. 

Với mục tiêu tăng trưởng 8,5 % vào năm 2024 đồng nghĩa với việc nếu không thúc đẩy những dự án trọng lực mạnh mẽ với tiêu chí tăng trưởng xanh và số thì không thể đạt được mục tiêu đó. Ngoài ra, nếu không giữ gìn môi trường sống, không chống ngập lụt thì TPHCM không thể là nơi cung cấp cuộc sống tốt nhất cho người dân.

Ngoài ra, ông Vũ khẳng định TPHCM nếu không đi đầu về các dự án về xanh, ý tưởng về xanh, thí điểm về xanh thì không thể nào thu hút được các nguồn lực, xu thế của thế giới về vấn đề này.

Theo Nghị quyết 98 của Quốc hội, có 6 trụ cột quan trọng về xanh quan trọng: Điện áp mái; Kiểm soát khí thải phương tiện giao thông; Thu hút nhà đầu tư chiến lược về năng lượng sạch; Thúc đẩy khởi nghiệp đổi mới sáng tạo về năng lượng sạch; Thành lập Sở An toàn thực phẩm.

Về giải pháp đẩy mạnh phát triển kinh tế xanh Thành phố, theo ông Vũ, trong dự thảo đang được trình UBND có đề xuất 6 nhóm chính sách: Thứ nhất là nhóm giải pháp về nguồn lực (gồm tài chính xanh và nguồn nhân lực chất lượng xanh).

Thứ 2 là kết nối và hợp tác xanh (mạng lưới hệ thống thông tin, dữ liệu; chương trình thu hút đầu tư, kết nối hợp tác quốc tế; quan hệ kết nghĩa và thúc đẩy hợp tác).

Thứ 3 là nhóm giải pháp về tài nguyên (năng lượng "sạch và xanh"; nước sạch và hiệu quả sử dụng nước; "tuần hoàn" vật liệu).

Thứ 4 là nhóm giải pháp hành vi (tiêu dùng xanh và giao thông xanh).

Thứ 5 là tòa nhà xanh và hiệu quả năng lượng (tiêu chuẩn công trình xanh; thí điểm xây dựng điều chỉnh biểu giá điện tăng bậc thang; nâng cao nhận thức về tiết kiệm năng lượng; thu gom và trao đổi các sản phẩm tiêu thụ điện kém hiệu quả)

Thứ 6 là nhóm giải pháp kinh tế trọng tâm (sản xuất xanh và công nghệ cao; khởi nghiệp, khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo; du lịch xanh; nông nghiệp và rừng; hệ sinh thái rừng ngập mặn Cần Giờ).

Về cách thức thực hiện, Viện đã đề xuất cơ chế hợp tác 4 nhà để nâng cao giá trị, phát triển bền vững kinh tế xanh: Nhà nước, nhà khoa học, doanh nghiệp và nhà đầu tư.

Ông Vũ khẳng định, Viện Nghiên cứu phát triển Thành phố rất ủng hộ và tương đồng với những đề xuất của Ngân hàng Thế giới, các dự án quản lý đô thị về xây dựng, năng lượng tái tạo, về hệ sinh thái đổi mới sáng tạo. Đây là những nền tảng quan trọng để thúc đẩy kinh tế xanh Thành phố phát triển.

Cơ hội tăng trưởng xanh mà Nghị quyết 98 mang lại

Trình bày những cơ hội mà Nghị quyết 98 của Quốc hội mở ra cho TPHCM để thúc đẩy tăng trưởng xanh, bà Lê Thị Huỳnh Mai, Giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư Thành phố cho biết Nghị quyết 98 cho phép Thành phố ban hành chính sách khuyến khích, hỗ trợ, ưu đãi thực hiện chuyển đổi phương tiện giao thông từ sử dụng nhiên liệu hóa thạch sang sử dụng năng lượng sạch và lộ trình thực hiện.

Đồng thời, Nghị quyết 98 cũng quy định UBND Thành phố có thẩm quyền thực hiện việc hạn chế hoạt động phương tiện cơ giới đường bộ sử dụng nhiên liệu hóa thạch tham gia giao thông. "Đây là cơ hội rất tốt cho các nhà đầu tư phát triển các phương tiện giao thông sử dụng năng lượng sạch", bà Mai cho biết.

Cùng với việc phát triển giao thông xanh, bà Mai cho biết Nghị quyết 98 cũng cho phép Thành phố thí điểm mô hình phát triển đô thị theo định hướng phát triển giao thông công cộng (TOD). Đây là mô hình phát triển đô thị đã được thực hiện nhiều nơi trên thế giới nhằm sắp xếp tổ chức lại đô thị trên cơ sở tối ưu hóa việc sử dụng các phương tiện vận tải công cộng công suất lớn và tận dụng giá trị gia tăng từ đất tại các vị trí đầu mối giao thông.

Cơ chế này cho phép Thành phố được sử dụng ngân sách địa phương để triển khai dự án đầu tư công độc lập, tức được tách rời các công việc liên quan bồi thường với công việc xây dựng, để thu hồi đất, tạo quỹ đất để đấu giá lựa chọn nhà đầu tư thực hiện các dự án đầu tư phát triển đô thị, thương mại, dịch vụ.

Để tạo thêm tính khả thi và hiệu quả cho cơ chế này, Nghị quyết số 98 cũng cho phép Thành phố được quyết định điều chỉnh mật độ xây dựng, chỉ tiêu hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội đối với khu vực đô thị hiện hữu, thay vì các cơ quan trung ương.

Theo bà Mai, hiện ngoài các tuyến Metro 1 về cơ bản đã hoàn thành, TPHCM còn phải phát triển các dự án metro 2 (48.320 tỷ đồng) và metro 5 (41.072 tỷ VNĐ), đã xác định được nguồn vốn từ các nhà tài trợ, còn lại 9 dự án metro và 3 dự án đường sắt nhẹ với tổng vốn đầu tư dự kiến là 386.560 tỷ đồng hiện chưa xác định được nguồn vốn đầu tư.

Do đó, với các cơ chế nêu trên, Thành phố sẽ bố trí ngân sách để thực hiện công tác giải tỏa mặt bằng tại các khu vực phụ cận các nhà ga metro, các nút giao thông dọc tuyến đường Vành đai 3, điều chỉnh quy hoạch cho phù hợp và tổ chức đấu giá, đấu thầu để lựa chọn nhà đầu tư thực hiện các dự án bất động sản tại các khu đất liên quan.

Việc này sẽ tạo ra cơ hội đầu tư rất tốt cho các nhà đầu tư có tiềm lực mạnh, do sẽ nhận được quỹ đất sạch để phát triển dự án thông qua cơ chế minh bạch, cùng với các chỉ tiêu quy hoạch cụ thể để tính toán phương án tài chính làm cơ sở quyết định tham gia đầu tư dự án, tận dụng tối đa các nguồn lực để đạt được các mục tiêu tăng trưởng xanh. Với các thể chế đã được Trung ương phép trong Nghị quyết 98, bà Mai cho biết Thành phố sẽ huy động hiệu quả hơn các nguồn lực thực hiện.

Anh Thơ