Ba yếu tố để TPHCM phát triển mô hình TOD

TOD (mô hình phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng) là một nội dung mà TPHCM được trao cơ chế đặc thù trong Nghị quyết 98. Theo TS. Ngô Viết Nam Sơn, một chuyên gia về quy hoạch đô thị, nếu triển khai tốt, mô hình này có thể trở thành động lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, giúp Thành phố đạt mức tăng trưởng hai con số. Khi đó, các dự án TOD sẽ không chỉ mang lại hiệu quả cao mà còn tạo hiệu ứng lan tỏa đến nhiều lĩnh vực khác.

Tuy nhiên, vị chuyên gia này nhìn nhận, đây là thách thức rất lớn. Thành phố đặt mục tiêu đầy tham vọng là phát triển hàng trăm km đường sắt đô thị trong vòng một thập kỷ, trong khi tuyến Metro số 1 dài 20km đã mất gần hai thập kỷ để hoàn thành. Ông Ngô Viết Nam Sơn nhấn mạnh, từ kinh nghiệm quốc tế cho thấy TOD không chỉ xoay quanh hệ thống metro mà phải xây dựng một hệ sinh thái toàn diện.

Cụ thể, hệ sinh thái TOD về giao thông không thể chỉ dựa vào metro mà cần tích hợp với các phương tiện khác như xe buýt, sân bay, cảng biển, đường sắt và giao thông đường thủy. Một hệ thống xe buýt phủ rộng sẽ giúp tăng hiệu quả hoạt động của metro, đảm bảo tính kết nối đa phương tiện, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân tiếp cận hệ thống giao thông công cộng.

Ngoài ra, chuyên gia này cho rằng một trong những yếu tố then chốt của TOD là đảm bảo tính hiệu quả kinh tế. Nếu không có kế hoạch phát triển song hành các khu vực dọc theo tuyến metro, thành phố sẽ phải bù lỗ hàng triệu USD mỗi năm để duy trì hệ thống, bất kể lượng hành khách là bao nhiêu. Do đó, cần quy hoạch và phát triển các dự án trọng điểm trong vùng ảnh hưởng của metro để đảm bảo nguồn khách ổn định và tạo giá trị gia tăng cho đô thị.

"Thực tế, khi hạ tầng chưa phát triển thì giá trị bất động sản còn thấp, nhưng khi có hệ thống giao thông hoàn chỉnh, giá trị có thể tăng gấp hàng chục, thậm chí hàng trăm lần. Nếu khai thác tốt, Thành phố không chỉ hoàn vốn đầu tư mà còn thu được nguồn lợi nhuận đáng kể", TS. Ngô Viết Nam Sơn cho biết.

Ông Sơn cũng nêu 3 yếu tố mà Thành phố cần để phát triển TOD. Thứ nhất, về cơ chế, Thành phố cần một khung pháp lý đồng bộ, từ giải phóng mặt bằng, đấu giá đất, quy hoạch kiến trúc, đến cơ chế hợp tác giữa các sở, ngành và chính sách thu hút đầu tư. Nếu không có nền tảng pháp lý vững chắc, tiến độ triển khai dự án có thể bị trì hoãn hàng chục năm.

Về kinh phí, một tuyến metro tiêu tốn hàng tỷ USD, chưa kể đến hạ tầng đô thị và các dự án phụ trợ. Tuy nhiên, TOD có tiềm năng sinh lợi rất cao. Để thu hút đầu tư, Thành phố cần xây dựng kịch bản tài chính rõ ràng, chứng minh khả năng hoàn vốn và lợi ích kinh tế – xã hội từ dự án.

Về nguồn nhân lực, bên cạnh việc thu hút nhà đầu tư chiến lược, Thành phố cũng cần chuẩn bị nhân lực để vận hành và bảo trì hệ thống metro. Việc đào tạo nhân lực cần được triển khai ngay từ bây giờ để đáp ứng nhu cầu khi hệ thống đi vào hoạt động.

Đề xuất phát triển TOD tại ngã tư Hàng Xanh-Quốc lộ 13

Theo Chủ tịch UBND TPHCM Phan Văn Mãi, hiện Thành phố đã giao nhiệm vụ cho các ngành tham mưu và mời tư vấn uy tín quốc tế giúp làm quy hoạch không gian ngầm, gắn với phát triển đô thị mô hình TOD.

Theo đó, Thành phố đang tiếp cận theo hai hướng: Nghiên cứu 6 vị trí theo đề án và giao cho doanh nghiệp đề xuất phát triển TOD tại khu vực ngã tư Hàng Xanh – Quốc lộ 13.

Ngoài ra, việc khai thác không gian sông Sài Gòn và vinh Gành Rái cũng đang được xem xét nhằm mở rộng không gian phát triển trong dài hạn.

Về đường sắt đô thị, dự kiến trong kỳ họp từ 12-18/2 tới, Quốc hội sẽ thông qua nghị quyết về cơ chế đầu tư theo hình thức "chìa khóa trao tay", giúp đẩy nhanh tiến độ. Trên cơ sở đó, ba tuyến đường sắt quan trọng sẽ được triển khai trước năm 2030 là Tuyến đường sắt Thủ Thiêm- Long Thành; Tuyến metro từ trung tâm TPHCM đến Cần Giờ; Tuyến đường sắt TPHCM – Cần Thơ.

Bên cạnh đó, các dự án lớn như mạng lưới đường sắt đô thị, trung tâm tài chính quốc tế và cảng trung chuyển quốc tế đang được tập trung thực hiện. Thành phố đang chủ động thu hút các ngân hàng và tập đoàn tài chính lớn đến đầu tư.

Anh Thơ